Page 32 - İktisadi Kalkınma Vakfı Dergisi - Temmuz - Ağustos 2012

G Ü N C E L
32
19
65
OTP’NİN TARİHSEL GELİŞİMİ
OTP’nin ilk yıllarından itibaren gelişimini ve zaman
içerisindeki değişimini şu şekilde özetleyebiliriz
1
;
Kökleri
1950’
li yıllara
dayanan OTP, savaş sırasında
toplum yapısı zarar görmüş, tarımsal üretimi yok olmuş ve
gıda arzının sağlanamadığı Batı Avrupa’da ortaya çıkmıştır.
OTP, gıda zinciri dâhilinde daha fazla üretimi teşvik ederken,
tarımsal üretimle uğraşan kesime düzenli yaşam standardı,
piyasa istikrarı ve gıda arzının Avrupalı tüketicilere uygun fi-
yatlarla ulaşmasını amaçladı. Bu kapsamda üretim, çiftçilere
verilen yüksek destek oranlarıyla teşvik edildi.
1970’
li yılların
başında, Avrupa tarım sektörünün ya-
pısal değişiminin sağlanmasını hızlandırmak için Topluluk
politikası teşvik edici uygulamalara odaklandı. 1972 yılında,
çiftliklerin modernize edilmesini sağlayacak mevzuat kabul
edildi
2
.
Bu mevzuat ile yaşlı çiftçilerin erken emekli edilme-
sini sağlayarak tarımda profesyonel düzene geçiş ve tarımsal
iş gücünün yenilenmesi hedeflendi. Birkaç yıl sonra, 1975’te
dağlık alanlar gibi zor koşullarda çalışan çiftçiler ile az ge-
lişmiş bölgelerde üretim yapan çiftçilere yardımcı olmak için
teşvik düzenlemeleri yapıldı.
1
Avrupa Komisyonu ResmiWeb Sitesi,
cap-history/index_en.htm, Erişim:
23.5.2012
2
72/159/
EEC sayılı ABYönergesi,
LexUriServ/LexUriServ.
do?uri=CELEX:31972L0159:en:NOT,
Erişim: 9.8.2012
3
Avrupa Komisyonu ResmiWeb Sitesi,
cap-history/crisis-years-1970s/
index_en.htm, Erişim: 9.8.2012
4
1
Ocak 1995 tarihli DTÖTarım
Anlaşması
sheets/info/data/policies/agriculture/
article_7214_en.htm, Erişim: 9.8.2012
5
Elif Seda Ülkü, Avrupa Birliği Ortak
Tarım Politikası Reformları, İktisadi
KalkınmaVakfı,Yayın No: 193, Nisan
2006,
İstanbul
OTP’ye ilişkin ilk ciddi reform girişimi, sorunun “arzın
talebi aşması” olduğu yönündeki eleştiriyi dile getiren 1968
tarihli Mansholt Planı’dır. Mansholt Planı ile tarım ürünlerin-
de arz-talep dengesinin sağlanması amacıyla 5 milyon hek-
tar arazinin boş bırakılması ve 5 milyon çiftçi ile küçük işlet-
melerin üretimden çekilmesi öngörülüyordu
3
.
Tarımda ol-
dukça köklü düzenlemeleri öngören bu plan o tarihlerde red-
dedilmiş, fakat daha sonra yapılacak reform girişimlerine te-
mel oluşturmuştur. Mansholt Planı’ndaki tarımsal işletmele-
rinmodernizasyonu, tarımüretiminden çekilme ve çiftçilerin
eğitimini kapsayan üç düzenleme, 1972 tarihinde yumuşatı-
larak kabul edilmiştir. Yine bu plana göre, 1979 yılında geti-
rilen ortak sorumluluk vergisi sayesinde, süt sektöründe dü-
zenleme yapıldı ve belirlenen miktarın üzerinde üretim ya-
pan üreticilerden vergi tahsil edilmesi yoluyla stokların eri-
tilmesi, üreticilerin fazla üretimden kaynaklanacak mali yü-
kün karşılanmasına katkıda bulunması sağlandı.
1980’
li yıllarda
AB kendi kendine yetebilen bir toplu-
luk olma yolunda hedefine başarıyla ulaşırken, fazla üretim-
den kaynaklanan sorunları çözüme ulaştırmak için önlem al-
ması gerekti. Sürekli üretimi artan tarımsal ürünlerin bir kıs-
mı yüksek desteklerle ihraç edilirken, diğerleri Topluluk için-
de satılıyor, kalanlar ise yüksek stok oluşturuyordu. Yüksek
teşvik oranları ile yapılan üretim bütçeye yük doğururken,
dünya piyasasını etkiliyor, üreticiye de her zaman fayda sağ-
lamıyordu. Bu tedbirler zamanla işlevini yitirdi. Bunların ya-
nında, toplum tarafından tarımın çevresel sürdürülebilirliği
de tartışılmaya başlandı. OTP’nin yarattığı üretim fazlaları ve
tarım harcamalarındaki artışı dizginleme çabaları neticesin-
de 1984 yılında süt kotaları getirilmiş ve 1988 yılında üreti-
mi azaltmaya, ürün desenini ihtiyaca göre yeniden şekillen-
dirmeğe hizmet edecek ve tarım harcamalarında mali disip-
lin sağlayacak önlemler içeren bir dizi değişiklik yapılmıştır.
1992
MacSharry Reformları,
yapılacak teşviklerin ürün
desteği olarak değil, üreticiye yapılacak doğrudan destek
olarak değiştirilmesini sağladı. Reform, AB tarım sektöründe
rekabeti geliştirmeyi, tarım piyasasının istikrarını sağlamayı,
üretimi çeşitlendirmeyi, çevreyi korumayı ve AB bütçe harca-
malarını dengelemeyi hedefliyordu. İlk olarak hububat mü-
dahale fiyatlarında yüzde 35 ve sığır eti müdahale fiyatında