İktisadi Kalkınma Vakfı Dergisi // Nisan 2016

İKTİSADİ KALKINMA VAKFI DERGİSİ

bir aday olarak konumlandırıyor. Buna

karşılık, Bokova’nın Washington’ın tüm

uyarılarına rağmen 2011’de Filistin’in

UNESCO’ya katılmasına onay verdiği ve

ABD’nin buna UNESCO’ya mali katkısını

azaltmakla yanıt verdiği düşünüldüğün-

de, Bokova’ya ABD’den onay çıkmaması

ihtimali bulunduğunun da göz ardı edil-

memesi gerekiyor.

Natalia Gherman

Ülke: Moldova

Görev: Moldova Eski Başbakan Yardım-

cısı ve Dışişleri Bakanı

2013 yılından Ocak 2016’ya kadar

Moldova Dışişleri Bakanı ve Başbakan

Yardımcısı olarak görev yapan Gherman,

ülkesiyle AB arasında derin ve kapsamlı

bir serbest ticaret alanı (DCFTA) oluştu-

rulması ile ortaklık anlaşmasına yönelik

müzakereleri yürüten isim olarak tanı-

nıyor. Haziran-Temmuz 2015 dönemin-

de Moldova’da geçici Başbakanlık yapan

Gherman, bir kariyer diplomatı. Moldo-

va’nın Avusturya, İsveç, Norveç ve Fin-

landiya nezdinde büyükelçiliği görevini

yürüten Gherman’ın insan hakları ve cinsi-

yet eşitliği odaklı bir kalkınma gündemini

savunduğu biliniyor. 47 yaşındaki Gher-

man, Mart 2014’te İngiltere merkezli The

Guardian gazetesi tarafından yapılan sıra-

lamada dünya siyasetindeki en güçlü yedi

kadın lider arasında gösterildi. Bağımsız

Moldova’nın ilk Cumhurbaşkanı Mircea

Snegur’un kızı olan Natalia Gherman, İn-

gilizce, Rusya ve Almanca dillerine hâkim.

António Guterres

Ülke: Portekiz

Görev: Eski BM Mülteciler Yüksek Ko-

miseri ve Portekiz Eski Başbakanı

2005-2015 yılları arasında BM Mül-

teciler Yüksek Komiserliği-UNCHR’nin

başında olan 66 yaşındaki António Gu-

terres, Suriye kriziyle birlikte daha da

ağırlaşan mülteci krizinin ele alınmasın-

da da kilit rol oynadı. Guterres böylece

BM Mülteciler Yüksek Komiseri olarak,

BM’deki en zorlu görevlerden birini on

yıl süreyle yürütmüş oldu. 1995-2002

yılları arasında Portekiz Dışişleri Bakanı

olarak görev yapan António Guterres, aynı

zamanda bir mühendis. Mülteci krizinin

ele alınmasının aciliyeti, konuya ilişkin

deneyime sahip bir aday olan Guterres’i

ön plana çıkarsa da cinsiyet ve coğrafi

rotasyon dengeleri Guterres’in şansını

azaltan faktörler arasında. Guterres, İngi-

lizce, Fransızca ve İspanyolca biliyor.

Helen Clark

Ülke: Yeni Zelanda

Görev: UNDP Başkanı, Yeni Zelanda

Eski Dışişleri Bakanı

2009’dan bu yana BM sistemindeki

üçüncü en üst düzey görev olan BM Kal-

kınma Programı-UNDP’nin Başkanlığını

yürüten Helen Clark, BM hiyerarşisinde

en üste tırmanan kadın unvanını da elinde

bulunduruyor. 1999-2008 yılları arasında

üç dönem üst üste Yeni Zelanda Başba-

kanlığı görevine seçilen Clark, ülkenin en

uzun süre iktidarda kalan başbakanları

arasında. 66 yaşındaki Clark, bazı çevreler

tarafından Batı yanlısı olarak tanımlanı-

yor. Clark, kalkınma alanında dört dörtlük

bir CV’ye sahip olmasına rağmen Doğu

Avrupalı olmadığı için BMGS seçiminde

geride kalabilir.

Vuk Jeremić

Ülke: Sırbistan

Görev: Sırbistan Eski Dışişleri Bakanı

ve BM Genel Kurulu Eski Başkanı

2007-2012 yılları arasında Sırbistan

Dışişleri Bakanı olarak görev yapan Vuk

Jeremić, 2012-2013 döneminde BM Ge-

nel Kurulu Başkanlığını yürüttü. Jeremić,

BM Genel Kurulu Başkanlığı sırasında

2030 Sürdürülebilir Kalkınma Günde-

mi’nin belirlenmesinde ve Silah Ticareti

Antlaşması’nın kabulünde üstlendiği rol

ile BM’de parlak bir sicile sahip. Buna

karşılık Jeremić, Kosova’nın bağımsızlı-

ğının tanınmasına karşı sert tutumu ve

milliyetçi görüşleriyle tanınıyor. Jere-

mić’in bu imajı, BMGS seçiminde aley-

hinde kullanılabilir. Belgrad tam da bu

nedenle Batılı liderlerin gözünde oldukça

düşük şansa sahip olduğunu düşündüğü

Jeremić’in adaylığını açıklamada birkaç

ay tereddüt etti.

Potansiyel Adaylar?

Ban Ki-moon’un koltuğuna aday ol-

mak isteyenler için herhangi bir son ta-

rih belirlenmedi. Güvenlik Konseyi’nin

adayları Temmuz 2016’ya kadar gözden

geçirmeye başlaması öngörülmüyor. Do-

layısıyla dokuz adaydan oluşan mevcut

listeye yeni isimlerin de katılması söz

konusu… Bu yönde herhangi bir niyet

beyanında bulunmasa da Almanya Şansöl-

yesi Angela Merkel, Şili Devlet Başkanı Mi-

chelle Bachelet, Slovakya Dışişleri Bakanı

Miroslav Lajčák ve Bulgaristan hükümeti

tarafından ilk etapta aday gösterilmese de

oldukça güçlü bir potansiyel aday olarak

görülen Avrupa Komisyonu’nun Bütçe ve

İnsan Kaynaklarından Sorumlu Başkan

Yardımcısı Kristalina Georgieva, BMGS

koltuğuna aday olabilecekleri konuşulan

isimler arasında.

BMGS makamının dokuzuncu sahibi;

oldukça karmaşık hesaplamaların, coğ-

rafi dengelerin ve tabii ki BM Güvenlik

Konseyi’nin beş daimi üyesi -nihayetinde

de Rusya ile ABD- arasında, kapalı ka-

pıların ardında gerçekleşecek çetin pa-

zarlıkların sonucunda netlik kazanacak.

Ban Ki-moon’dan görevi kimin devrala-

cağı henüz belli olmasa da kesin olan şey;

yeni BMGS’yi oldukça zorlu ve yoğun bir

gündemin beklediği… Altıncı yılına giren

Suriye krizi başta olmak üzere Orta Doğu,

Afrika ve Avrupa’nın çeşitli kesimlerinde

yaşanan çatışmalar ve insani trajediler,

artan yabancı düşmanlığı, Haiti’den Orta

Afrika’ya kadar BMBarış Gücü askerlerine

yönelik taciz suçlamaları, yeni BMGS’nin

Ban Ki-moon’dan devralacağı zorlu dos-

yalardan yalnızca birkaçı. BM’nin 9’uncu

Genel Sekreterinin söz konusu dosyaları

ele almadaki başarısını ise Güvenlik Kon-

seyi beş daimi üyesinin bu rolde ne kadar

etkili bir Genel Sekreter görmek istedik-

leri belirleyecek.

■

Bu makalenin kısa versiyonu, Bloomberg BusinessweekTürkiye

Dergisi’nin 8-14 Nisan 2016 tarihli sayısında yer almıştır.

Oturumların video kayıtlarına ulaşmak için bkz. http://www.

un.org/apps/news/story.asp?NewsID=53662#.VxCQmvmLTct

Bkz.“Campaign to elect a woman UN Secretary-General”, http://

www.womansg.org/#!official

-nominees/eb5cp