19
Y
eni Türk Ticaret Kanunu olarak adlandırılan
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK)
TBMM’de kabul edildiği 13 Ocak 2011 tari-
hinden bugüne on yedi ayı aşkın bir zaman
dilimi geçmiş bulunmaktadır. TTK’nın hükümlerinin “bü-
yük çoğunluğunun”
1
yürürlüğe gireceği tarih olan 01 Tem-
muz 2012’ye kadar TTK ile ilgili olan kişi, kurum ve kuru-
luşların gerekli olan hazırlıkları yapması için tam olarak 17
ay 17 günlük bir süre tanınmıştı. Bu süre temel bir kanun
olan TTK’ya uyum için makul bir süre olarak kabul edilebilir.
Lâkin ülkemizdeki tacirlerin, meslek odalarının, ticaretle il-
gili olan derneklerin ve kuruluşların 13 Ocak 2011’de kabul
edilen TTK’yı ciddi biçimde irdelemesi ve değerlendirmesi
ancak TTK’nın kabulünden bir sene sonra başlayabilmiştir.
İlk zamanlar ülke gündeminde geniş bir yer bulmayan ti-
caret hukukuna ait değişiklikler son aylarda yazılı ve gör-
sel medyada öne çıkan haberleri oluşturmaya başlamış ve
uzun süreli televizyon programlarında konunun uzmanları
tarafından işlenmiştir. Bu itibarla, kanun koyucunun tanıdı-
ğı 17 ayı aşkın sürenin ilk 12 ayının iyi değerlendirilmediği,
kalan kısıtlı zamanın ise tacirler bakımından öğrenmek ve
uyum sağlamak için yeterli olmadığı ifade edilebilir.
Nitekim son aylarda yapılan yoğun eleştiriler karşı-
sında 01 Temmuz 2012’de yürürlüğe girecek olan TTK’da
yaklaşık yüz maddeyi değiştiren bir kanun teklifinin 01
Temmuz 2012’den önce TBMM’de kabul edilmesi yönünde
çalışmaların olduğuna ilişkin açıklamalar yapılmıştır. Eğer
TBMM söz konusu değişiklikleri kabul ederse “yeni”TTK’nın
bazı hükümleri hiç yürürlüğe girmeden ortadan kalkmış
olacaktır. Bu itibarla bu satırlar okunurken belki de söz ko-
nusu değişiklikler TBMM’de kabul edilmiş ve TTK yepye-
ni hükümler ile yürürlüğe girmiş olacaktır… Bununla bir-
likte 1535 maddeden oluşan TTK’da yapılacak değişiklikle-
rin en çok eleştiri alan konularda yapılması ve bazı önem-
li müesseseler hariç TTK’nın genel anlayışında ve omurga-
sında esaslı bir yeniliğe yol açmaması beklenmektedir. Bu
çerçevede 13 Ocak 2011’de kabul edilen TTK’nın getirdi-
ği yeniliklerden yoğun eleştiri almadığı için değiştirilme-
si beklenmeyen, belki de gözden kaçmış veya üzerinde ye-
terince durulmamış bazı noktalarını irdelemekte halen bü-
yük önem ve fayda bulunmaktadır. Çalışmamız Kara Ticare-
ti Hukuku’nun içerdiği Ticari İşletme Hukuku, Şirketler Hu-
kuku ve Kıymetli Evrak Hukuku kısımlarından ilk ikisine yö-
neliktir.
Burada son olarak değişikliklerin en yoğun yapıldı-
ğı alanın Şirketler Hukuku olduğunu belirtmekte fayda bu-
lunmaktadır. Ticari İşletme Hukuku da çok önemli yenilik-
leri içermekle birlikte bu alanda Şirketler Hukuku’na naza-
ran daha az değişikliğin yapıldığını belirtmek gerekmekte-
dir. Kıymetli Evrak Hukuku ise temel sistemi açısından bir
değişikliğe uğramamış, maddelerin sıralamaları neredey-
se hiç değişmemiş olup diğer alanlara göre “cüz’i” bir yeni-
lik söz konusu olduğundan bu çalışmanın kapsamı dışında
tutulmuştur.
I- TİCARİ İŞLETME HUKUKU ALANINDAKİ
BAZI DEĞİŞİKLİKLER ÜZERİNE DÜŞÜNCELER
TTK’nın Ticari İşletme Hukuku bölümünde önemli de-
ğişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklikleri irdeleyen kapsam-
lı eserler mevcut olduğu gibi
2
söz konusu alandaki tüm hü-
kümleri inceleyen ders kitapları da yayımlanmış bulunmak-
tadır
3
. Biz ise burada söz konusu değişikliklerin tamamını
özetlemek yerine öğretide dikkati fazla çekmeyen veya üze-
rinde yeteri kadar sorgulama yapılmadığı kanaatinde oldu-
ğumuz iki değişikliğe dikkat çekmekte fayda görüyoruz.
İlk tespitimiz TTK’nın 55. maddesinde Türk Hukuku
açısından ilk defa düzenlenen bir haksız rekabet halinin sor-
gulanması gerektiği, gerekli irdelemeye başvurmaksızın ya-
pılacak bir uygulamanın ticaret hayatındaki rekabet ortamı-
na zarar verebileceği noktasında toplanmaktadır.
TTK’nın haksız rekabete ilişkin hükümleri 54 ilâ 63.
maddeler arasında yer almaktadır. Bu hükümlerden 55.
madde özel bir önem taşımaktadır. Şöyle ki, 55. madde bir
yandan uygulamada sıkça rastlandığı kabul edilen haksız re-
kabet hallerini düzenlemektedir; diğer yandan ise söz konu-
su maddede haksız rekabet halleri açıkça yer aldığı için“suç-
ta ve cezada kanunilik ilkesi”
4
bakımından gerekli olan su-
çun tanımının kanunda yer alması zorunluluğu yerine geti-
rilmiş olduğundan bu maddedeki haksız rekabet fiilleri 62.
maddede yer alan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası
yaptırımlarına tabi tutulacaklardır
5
Bu durumda, 55. mad-
dede sayılan haksız rekabet hallerinin fiillerinin dikkatle in-
celenmesi gerekmektedir. 55. maddede haksız rekabet ey-
lemleri altı kategori altında düzenlenmiş olup bunlardan
ikinci kategoriyi “sözleşmeyi ihlale veya sona erdirmeye yö-
neltmek” fiilleri oluşturmaktadır. Kanaatimizce sözleşmeyi
ihlale yöneltmek fiilinin veya sözleşmeyi sona erdirmek fii-
linin her durumda haksız rekabet oluşturacağının kabulü ti-
cari yaşam ve ilişkiler bakımından önemli bir anlayış farklılı-
ğını da beraberinde getirecektir.
TTK m. 55 “sözleşmeyi ihlale veya sona erdirmeye yö-
neltmek” fiillerinin kapsamına giren dört eylemi örnek ola-
rak göstererek bu durumlarda haksız rekabetin oluştuğunu
kabul etmiştir. Bunlardan 1. ve 4. hallere göre şu fiiller haksız
rekabet teşkil etmektedir
6
: “1. Müşterilerle kendisinin bizzat
sözleşme yapabilmesi için, onları başkalarıyla yapmış olduk-
ları sözleşmelere aykırı davranmaya yöneltme…, 4. Onunla
kendisinin bu tür bir sözleşme yapabilmesi için, taksitle sa-
tış, peşin satış veya tüketici kredisi sözleşmesi yapmış olan
alıcının veya kredi alan kişinin, bu sözleşmeden cayma-
sına veya peşin satış sözleşmesi yapmış olan alıcının bu söz-
leşmeyi feshetmesine yöneltmek”.
Söz konusu yasaklamaların somut olayda ayrıca dü-
rüstlük kuralına aykırı bir davranış olup olmadığı araştırıl-
maksızın uygulanması ile gerçekten bütün ilgililerin “men-
faatine, dürüst ve bozulmamış rekabetin sağlanması”müm-
kün olabilecek midir? Bir örnek vererek konuyu netleştir-
mekte fayda bulunmaktadır: Tacir (A), tacir (B)’nin (M) isimli
bir alıcı ile yaptığı bir satım sözleşmesinden haberdar olsun
1
“Büyük çoğunluğu” ifadesinin
kullanılma sebebi TTK hükümleri-
nin tamamının 1 Temmuz 2012’de
yürürlüğe girmeyecek olmasıdır;
bazı hükümler söz konusu tarih-
ten önce yürürlüğe girmiştir, ba-
zıları ise daha sonra yürürlüğe gi-
recektir. “Yürürlük”başlıklı 1534.
madde incelendiğinde şu sonuçla-
ra varılmaktadır: 1- Türkiye Dene-
tim Standartları Kurulu kurulun-
caya kadar Türkiye Denetim Stan-
dartlarının, Türkiye Serbest Muha-
sebeci Mali Müşavirler ve Yemin-
li Mali Müşavirler Odaları Birliği
(TÜRMOB) ile ilişkili bir Kurul ta-
rafından nasıl belirleneceğini dü-
zenleyen geçici 2. madde ile kamu
adına denetleyici tüzel kişiliği haiz
bir üst kurum kurulup faaliyete ge-
çinceye kadar denetçilerin deneti-
minin Gümrük ve Ticaret Bakanlı-
ğı tarafından hangi çerçevede ger-
çekleştirileceğini düzenleyen ge-
çici 3. madde TTK’nın yayımlandı-
ğı 14 Şubat 2011’de yürürlüğe gir-
miştir. 2- Sermaye şirketlerinin bir
internet sitesi kurmasına ve bu si-
tenin zorunlu içeriğine ilişkin hü-
kümler içeren 1524. madde 1 Tem-
muz 2013’de yürürlüğe girecektir.
3- TTK’nın Türkiye Muhasebe Stan-
dartları ile ilgili hükümleri tüm öl-
çeklerdeki işletme ve şirketler ba-
kımından 01 Ocak 2013 tarihin-
den itibaren sonuç doğuracaktır.
4- Sermaye şirketlerinin denetlen-
mesine ilişkin 397 ilâ 406. madde-
ler de 1 Ocak 2013 tarihinde yürür-
lüğe girecektir.
Bu noktada önemle belirtmek ge-
rekir ki 26 Eylül 2011’de kabul edi-
len ve 02 Kasım 2011’de Resmi
Gazete’de yayımlanarak yürürlü-
ğe giren 660 sayılı Kamu Gözetimi,
Muhasebe ve Denetim Standartla-
rı Kurumunun Teşkilat ve Görevle-
ri Hakkında Kanun Hükmünde Ka-
rarname ile kurulan Kamu Göze-
timi, Muhasebe ve Denetim Stan-
dartları Kurumu hemTürkiye Mu-
hasebe Standartlarını oluşturmak
ve yayımlamak hem de Türkiye De-
netim Standartlarını belirlemek ve
bağımsız denetim kuruluşlarının
faaliyetlerini denetlemek alanın-
da kamu gözetimi yapmakla yetki-
lendirilmiştir.
Yürürlük hususunda ayrıca ve mut-
laka 14 Ocak 2011’de kabul edilen
6103 sayılı Türk Ticaret Kanunu-
nun Yürürlüğü ve Uygulama Şek-
li Hakkında Kanun hükümlerini
de göz önünde bulundurmak ge-
rekmektedir.
2
E. MOROĞLU, Türk Ticaret Kanunu
ile Yürürlük ve Uygulama Kanunu
Tasarıları, Değerlendirme ve Öneri-
ler, 6. bası, İstanbul, 2009. A. KEN-
DİGELEN, Türk Ticaret Kanunu De-
ğişiklikler, Yenilikler ve İlk Tespitler,
İstanbul, 2011.