Page 11 - İktisadi Kalkınma Vakfı Dergisi - Ekim 2012
Basic HTML Version
11
ki, Amerika’ya rakip yeni nesil Silikon Vadisi’nin nasıl yaratıl-
maya çalışıldığını görmeye çalışmıştık. Yeni nesil müzik pay-
laşım ağı
Soundcloud
’u, kullanıcılarına seyahatlerinde fark-
lı deneyimleri yaşatmaya aracılık eden
Gidsy
’i, adil ticarete
getirdiği yepyeni boyut ile
Coffee Circle
’ı, en uçuk fikirlerin
bile yatırım alabildiği kuluçka merkezlerini, melek yatırım-
cıları örnek olarak vermiştik. Bugün tüm dünyada
startup-
lar için cazibe merkezi haline gelen Berlin’in dinamik ekosis-
temini anlatmaya çalışmıştık. Yazı dizimizin bu bölümünde
ise Berlin’de takip edilen yeni bir trendi sizlerle paylaşaca-
ğız: Yaratıcı ekonominin yeni aracı olan sosyal girişimler ve
sosyal işletmeler...
Kısa bir tanımla başlamakta fayda var. Sosyal işletme
kavramı, mikro kredi kavramının öncüsü ve kurduğu Grame-
en Bank ile 2006 yılında Nobel Barış Ödülü’ne uzanan Bang-
ladeşli ekonomi profesörü Muhammed Yunus’un, kapitalist
düzen içerisinde iş yapma şekillerine yepyeni bir soluk ge-
tiren bir tanımlama. Kavram, aynı zamanda, kamu yararına
çalışan, iş modeli olarak da geleneksel işletmelere benzer bir
strateji izleyen, yani kâr amacı güden yapılara verilen ortak
bir ismi ifade ediyor. Sosyal işletmeleri geleneksel ticari iş-
letmelerden ayıran en büyük özellikse, sosyal faydanın, po-
püler kullanımıyla “sosyal ayak izinin” ön planda olması…
“Sosyal kuruluş” , “sosyal girişim” , “sosyal sorumluluk işlet-
mesi” veya “kamu yararına faaliyet gösteren ticari işletme”
gibi çok farklı isimler alan sosyal işletmelerin hedefi, mal ve
hizmet satışı da dâhil olmak üzere işletme yöntemlerini kul-
lanarak sosyal bir veya birkaç soruna çözüm üretmek.
Hiç şüphesiz sosyal işletme kavramı yeni değil.
Amerika’da iş dünyasına yönelik
MITSloan Management Re-
view
dergisi tarafından yapılan ankete göre, ankete katı-
lan üst düzey yöneticilerin yüzde 52’si sosyal girişimlerin
bugün için önemli olduğunu düşünüyor. Sosyal girişimle-
rin önümüzdeki dönemde daha da önemli olacağını düşü-
nenlerin oranı ise yüzde 86
1
. Dünyanın birçok coğrafyasın-
da büyük yankı uyandıran bu yeni ve yaratıcı iş yapma mo-
delinin, son yıllarda ülkemizde de oldukça popüler olduğu-
nu görebiliyoruz: Birçok kurum, üniversite ve sivil toplum ör-
gütü Türkiye’nin sosyal işletme haritasını çıkartmaya, başarı-
lı örnekleri kamuoyu ile paylaşmaya çalışıyor. Ancak Alman-
ya veya diğer ülkelerle karşılaştırdığımızda,Türkiye’nin halen
emekleme döneminde olduğunu da görebiliyoruz.
“DIE NOT MACHT ERFINDERISCH”
Bu söz, Türkçeye “
Elinizde fazla bir şey yoksa yaratıcı
olmaya mecbursunuz
” şeklinde çevirebileceğimiz bir Alman
sözü. Belki de Berlin’deki sosyal işletme ekosistemini gayet
güzel açıklayan bir söz. Her ne kadar, dünyaca ünlü
The Eco-
nomist
dergisi, 28 Temmuz 2012 tarihli sayısında yer alan
“
Les Miserables
” (Sefiller) başlığıyla yayımladığı makalede
Avrupa’nın “
kronik girişimci yaratamama sorunundan
” bah-
sediyor olsa da, makale Berlin’i ayrı bir yere koyuyor ve“
(…)
ümit dolu yeni girişimcilerin, Berlin’den başka herhangi bir Av-
rupa şehrinde bu derece heyecan ve teşviki bulması zor
” de-
niliyor
2
.
Sosyal girişimler içinde “
heyecan ve teşvik edici orta-
mın varlığı
” geçerli bir durum. Örneğin, Almanya’nın önde
gelen araştırma kuruluşlarından
Stiftung Mercator
, farklı
üniversite ve araştırmamerkezlerinin katılımıyla Almanya’da
sosyal girişim ortamının kapsamlı haritasını çıkartmak için 1
milyon avroluk bir proje yürütüyor
3
. 2010 yılında başlayan
ve Ruhr (Bochum), Jacobs (Bremen), Leuphana (Lüneburg),
Zeppelin (Friedrichshafen), Münih Teknik, Heidelberg ve
Greifswald üniversiteleri ile Ekolojik Ekonomi Araştırmaları
Ensitüsü’nden (Berlin) toplam 25 akademisyenin katılımıyla
gerçekleştirilen proje, bu yıl sona erecek. Heidelberg Üniver-
sitesi Sosyal Yatırım Merkezi Direktörü Dr. Volker Then ise bu
yılın Mart ayında TÜSEV,
British Council
ve TACSO ortaklığın-
da Kadir Has Üniversitesi’nde düzenlenen
Uluslararası Sosyal
Girişimcilik Konferansı
’nda yaptığı sunumda, Almanya gene-
linde kâr amacı gütmeyen kurumlar olan vakıflar, dernek-
ler, sosyal girişimler ve özel sektör gibi Alman ekonomisinin
yüzde 4,1’ini temsil ettiğini söylüyordu
4
.
The Social Entrep-
reneurship Academy, BMW Stiftung, BonVenture, Enable Ber-
lin, CO2 Online, The Grameen Creative Lab, World Café Euro-
pe, Eltern-AG, Dialogue Social Enterprise, Center for Social In-
novation Heidelberg, The Borderstep Institute, BMW Stiftung
Herbert Quandt, Bertelsmann Foundation, Siemens Stiftung,
Ashoka, Adelphi, iq-consult, Social Impact Lab, Doonited, bet-
terplace.org, Genesis Institute
ve
Good Root
gibi Almanya ça-
pında sosyal girişim alanında faaliyet gösteren yüzlerce ku-
ruluşun kimi sivil toplum örgütü, kimi danışmanlık şirke-
ti, kimi üniversiteye bağlı araştırma kuruluşu, kimi ise zaten
bir sosyal girişim… Ortak amaç Almanya’da sosyal girişim-
leri desteklemek ve sosyal girişim ekosistemini geliştirmek.
Kamu için de benzer bir durum söz konusu, çeşitli Bakanlık-
lar, farklı programlar altında Alman sosyal girişimcileri des-
tekliyor. Alman Yatırım Bankası’nın (
KfW
),
Ashoka
ve Alman
Aile İşleri ve Gençlik Bakanlığı ile ortaklaşa kurdukları ve sos-
yal girişimleri desteklemeyi hedefleyen 2 milyon avro değe-
rindeki fon
5
, buna iyi bir örnek.
Ve tabi Almanya ve sosyal girişim denilince akla ilk
gelen, binlerce girişimcinin bir araya geldiği büyük çaplı et-
kinlikler… Her yıl yaklaşık 1200 kişinin bir araya geldiği ve
Berlin’e çok yakın mesafede ki Potsdam’da gerçekleştirilen
Vision Summit
(daha fazla bilgi için
-
mit.org İnternet adresini ziyaret edebilirsiniz),
Start-up Ber-
lin, Berlin Tech Meetup, Ideas into Money, Startup Grind Ber-
lin, Campus Party Europe, Mompreneurs ve Social Enterpri-
se Boot Camp
… Son olaraksa, fikri olan sosyal yatırımcıla-
ra en temel ihtiyacı olan ofis ortamını sağlayan onlarca or-
tak çalışma alanları (
co-working space
)...
Newsweek
’in dedi-
ği gibi, belki de Avrupa’da, Berlin dışında herhangi bir yer-
de, bu derece heyecan ve teşviki bulmak; bu derece iyi geliş-
miş bir sosyal girişim ekosistemini görmek gerçekten çok zor.
Görüldüğü üzere Berlin, sosyal girişim alanında da
bizlere “bir şeylerin olduğunu” gösteriyor. Avrupa’nın or-
1
MITSloan Business Review,
feature/social-business-value-
key-findings/, ErişimTarihi: 9
Ekim 2012.
2
The Economist,
.
economist.com/node/21559618,
ErişimTarihi: 8 Ekim 2012.
3
Stiftung Mercator, http://
news/news/message-details/
article/stiftung-mercator-
founds-first-national-research-
network-dedicated-to-social-
entrepreneurship.html, Erişim
Tarihi: 8 Ekim 2012.
4
Uluslararası Girişimcilik
Konferansı, Mart 2012,TACSO,
report.pdf, ErişimTarihi: 8 Ekim
2012.
5
KfW,
entwicklungsbank.de/ebank/
EN_Home/About_Us/News/
News_2012/20120924_42664.
jsp, ErişimTarihi: 9 Ekim 2012.
