İKV, TÜRKİYE RAPORU IŞIĞINDA TÜRKİYE-AB İLİŞKİLERİNİN GELECEĞİ KONULU TOPLANTI DÜZENLEDİ

İktisadi Kalkınma Vakfı, 13 Kasım 2024 tarihinde, Marmara Üniversitesi Avrupa Araştırmaları Enstitüsü ev sahipliğinde, “2024 Türkiye Raporu Işığında Türkiye-AB İlişkilerinin Geleceği” başlıklı bir toplantı düzenlendi. Marmara Üniversitesi Avrupa Araştırmaları Enstitüsü AB Siyaseti ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Başkanı Prof. Dr. Yonca Özer’in moderatörlüğünde gerçekleşen toplantıda İKV Genel Sekreteri Doç. Dr. Çiğdem Nas, Avrupa Komisyonunun 2024 Türkiye Raporu’na ilişkin değerlendirmeler yaptı.

İKV Genel Sekreteri Doç. Dr. Çiğdem Nas bu toplantıya katılmaktan çok memnun olduğunu dile getirmesinin ardından 30 Ekim 2024 tarihinde yayımlanan Genişleme Paketi’nin bir parçası olan 2024 Türkiye Raporu’ndan bahsederek konuşmasına başladı. Doç. Dr. Çiğdem Nas, 2024 Türkiye Raporu’na kuş bakışı bakıldığında değerlendirmelerin altı adet küme altında düzenlendiğinden bahsetti. Birinci kümenin başlığının “Temeller” olduğunu belirten Nas bu kümede en kritik noktalar olduğunu ifade etti. Bu küme içerisinde demokratik kurumlar, kamu yönetimi, yargı, temel haklar, adalet özgürlük ve güvenlik, ekonomik kriterler, iyi komşuluk ilişkileri ve bölgesel iş birliği ile üyelik yükümlülüklerini üstlenebilme becerisi olduğunu söyledi. İkinci kümenin başlığının İç Pazar, üçüncünün Rekabetçilik ve Kapsayıcı Büyüme, dördüncünün Yeşil Gündem-Sürdürülebilir Bağlantısallık, beşincinin Kaynaklar, Tarım, Uyum ve altıncının Dış İlişkiler olduğunu ifade etti.

Rapor ile ilgili yaptığı genel değerlendirmesinde Nas, “geriye gidiş” (backsliding) ifadesinin 2023 Türkiye Raporu’nda 28 defa geçtiğini belirterek 2024 Türkiye Raporu’nda bu kelimenin kullanılmadığını vurguladı. Onun yerine “ilerleme yok” ifadesinin kullanıldığını ve bu ifadenin 54 kez geçtiğini belirtti. Raporda demokratik denge denetleme sisteminin yetersiz olduğuna, STK’ların zor koşullarda var olduklarına ve liyakat ile işe alımın önemli olduğuna değinildiğini belirterek önceki rapordaki tavsiyelerin yerine getirilmediğini aktardı. Bunun yanı sıra Nas, yargı ve temel haklar, yolsuzlukla mücadele, ifade özgürlüğü konusunda olumsuz yargılar bulunmasına karşın ekonomik kriterler kısmında Ortodoks para politikalarına dönüşün ekonomide olumlu etkiler yarattığına vurgu yapıldığını paylaştı.

Nas, diğer bir küme olan iç pazara ilişkin konularda başta malların serbest dolaşımı olmak üzere iyi düzeyde hazırlıklı olunduğunu ancak tarife dışı engeller ve gümrük birliğine ilişkin aykırı uygulamaların kaldırılması gerekliliğinin raporda yer aldığını belirtti. Şirketler hukukunda AB’ye uyumun ileri düzeyde olduğuna ve fikri mülkiyet konusunda iyi düzeyde hazırlıklı olduğuna değindi. Yapılan ihlallerle daha iyi mücadele edilmesi gerektiğinin raporda ele alındığını ifade etti. Tüketici ve sağlık korumaya yönelik uygulamalarda Türkiye’nin iyi düzeyde hazırlıklı olmasının raporda altının çizildiğine dikkat çekti.

Nas, bir başka küme olan Rekabetçilik ve Kapsayıcı Büyüme kısmında Merkez Bankasının işlevsel bağımsızlığının daha da güçlendirilmesi gerektiğinden bahsedildiğini, sosyal politikada sendikal haklar ve toplu sözleşmeler üzerindeki engellerin kaldırılması gerektiğinin tavsiye edildiğini söyledi. Kadın ve gençlerin istihdamının oranının artırılması gerektiğinin belirtildiğini ancak gümrük birliğine yönelik iyi düzeyde hazırlık yapıldığının eklendiğini paylaştı. Nas ne işte ne de okulda olan gençlerin ortalamasının AB’ye göre düşük olduğunu da ekledi.

Dış İlişkiler kümesine ilişkin değerlendirmelerini paylaşan Nas, AB’nin dış ilişkiler konularında Türkiye’ye yönelik beklentilerinin karşılanmadığını aktardı ve ortak dış güvenlik ve savunma politikalarında belirli düzeyde hazırlıklı olunmasına rağmen ilerleme olmadığını ifade etti. Nas özellikle Türkiye’nin Rusya’ya yöneltilen yaptırımlar konusunda AB ile bağdaşmayan bir tutum ve politika izlediğinin ve Hamas’ı terör örgütü olarak tanımamasının ilişkilerde sorun yarattığının aktarıldığını belirtti.

Toplantının son kısmında Türkiye-AB ilişkilerinde farklı başlıklarda yer alan sorunlara değinen Nas, bu sorunları AB siyasi kriterlerine uyum, demokrasi, insan hakları ve hukuk; Kıbrıs meselesi ve dış politika; Türkiye’nin farklı arayışlarda olmasının AB’de yarattığı huzursuzluk ve AB’nin Türkiye’ye yaklaşımı; AB adayı rolünün giderek derinleşmesi ve stratejik ortaklık söyleminin daha çok benimsenmesi olduğunu aktardı. Nas raporda, AB yetkililerinin açıklamalarının sıkı bir şekilde takip edilmesi gerektiğinden bahsedildiğini ve dış politikaya uyumun artırılmasının tavsiye edildiğini ekledi. Nas, son olarak ekonomide Türkiye’nin diğer aday ülkelere kıyasla daha fazla ilerleme kaydettiğini vurgulayarak Türkiye-AB Gümrük Birliği’nin ilişkilerdeki önemini belirtti ve hızla değişen iç pazara adapte olunması gerektiğini vurguladı.

Toplantı katılımcıların soruları ve konuşmacının yanıtlarının ardından son buldu.