İKV’DEN YENİ YAYIN: “AB TEK PAZARI’NDA YEŞİL DÖNÜŞÜM VE TÜRKİYE”

Uluslararası sistem büyük bir dönüşüm sürecinden geçmektedir. İkinci Dünya Savaşı sonrası kurulan ekonomik düzen, özellikle 2008 küresel ekonomik krizinden beri büyük bir çıkmaz içerisindedir. Dahası Çin’in son 30 yılda askerî, siyasi ve ekonomik arenadaki olağanüstü yükselişi ve Vladimir Putin dönemiyle beraber Rusya’nın agresifleşen dış politikası, mevcut sistemin bütün dinamiklerine meydan okur niteliktedir. Bu çoklu kriz ortamından en fazla etkilenen aktörlerin başında AB yer almaktadır. Nitekim AB, 2008 yılında küresel ekonominin %25’ini oluştururken, bu oran 2022 yılında %17’ye kadar gerilemiştir. Ayrıca AB’nin tarihsel olarak nüfus sahibi olduğu bölgelerde, Çin ve Rusya’nın siyasi ve ekonomik etkisi giderek artmaktadır.

Jeopolitik tansiyonun hiç olmadığı kadar yükseldiği böyle bir dönemde, iklim krizi acil çözüm bekleyen bir mesele olmaya devam etmektedir. Nitekim başta Avrupa olmak üzere dünyada, aşırı sıcaklıklar, aşırı hava olayları, kuraklık, yangın, sel ve benzeri afetlerin sıklık ve şiddeti giderek artmaktadır.

AB, tam bu noktada, artık işlemeyen ekonomik sistemi temelden dönüştürmek ve iklim kriziyle mücadeleyi bir üst seviyeye çıkartmak için yeni bir “yeşil ekonomik düzen” kurma sürecine girişmiştir. Bu doğrultuda AB’nin 11 Aralık 2019 tarihinde kamuoyuna duyurduğu “Avrupa Yeşil Mutabakatı”, Birliğin en büyük başarı hikâyelerinden biri olan Tek Pazar’ın bütün kurallarını ve standartlarını, sürdürebilirlik ve döngüsellik çerçevesinde temelden dönüştürecektir.

AB ile 1996 yılından beri Gümrük Birliği ilişkisine sahip olan ve ihracatının %40’ından fazlasını AB ile gerçekleştiren Türkiye, potansiyel olarak Yeşil Mutabakat’ın neden olacağı büyük dönüşüm sürecinden en fazla etkilenecek ülkelerin başında yer almaktadır. Türkiye’nin Gümrük Birliği’nden kaynaklanan haklarına halel gelmemesi için ilgili süreci yakından takip etmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda 15 Temmuz 2021 tarihinde kendi Yeşil Mutabakat Eylem Planı’nı yayımlayan Türkiye, sürece ayak uydurmak amacıyla önemli adımlar atmaya başlamıştır. Öte yandan mevcut jeopolitik durumda, AB’nin de Türkiye’ye hem siyasi hem de ekonomik açıdan oldukça ihtiyacının olduğu bir gerçektir. Nitekim Çin’den ucuz mal ithalatına dayalı bir politikanın artık işlemeyeceğinin farkında olan AB, özellikle 18 Şubat 2021 tarihinde yayımladığı yeni ticaret stratejisinden beri, güvenilir ortaklar ile çeşitlendirilmiş yeni bir ticaret politikası arayışındadır ve tedarik zincirlerini daha yakın coğrafyasına kaydırmaya çalışmaktadır. Hâlihazırda AB ile derin ticari ilişkilere sahip olan ve AB’nin hemen yanı başında olan Türkiye, AB’nin bu amacında önemli bir ortak olabilir. Dahası Rusya-Ukrayna savaşı AB açısından Türkiye’nin bölgedeki önemini tekrardan ortaya koymuş, 22 Temmuz 2022 tarihli Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması, BM ve Türkiye’nin yoğun çabaları sayesinde imzalanmıştır.

Bu yayın, AB bütünleşmesinin en önemli başarı hikâyelerinden bir olan Tek Pazar’ın, Yeşil Mutabakat kapsamındaki büyük dönüşüm sürecini analiz ediyor. Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması, Döngüsel Ekonomi Eylem Planı ve yeni Küresel Standart Stratejisi çerçevesinde Tek Pazar’da değişen kurallar ve standartlar incelendikten sonra, bu sürecin Türkiye üzerindeki etkileri ve Türkiye’nin sürece uyum sağlamak için attığı adımlara göz atılıyor.

Yayının PDF versiyonuna buradan ulaşılabilir.

Yayın Adı: AB Tek Pazarı'nda Yeşil Dönüşüm ve Türkiye

Yayın No: 325

ISBN: 978-605-7756-20-6

Yayın Tarihi: Ocak 2024

Sayfa Sayısı: 98

Hazırlayan: Ahmet Emre USTA, İKV Uzman Yardımcısı