İKV, AVRUPA KİMLİĞİ VE AVRUPA’NIN GELECEĞİ BAŞLIKLI BİR WEBINAR DÜZENLEDİ

İKV, “Avrupa’nın Geleceği ve Türkiye Webinar Serisi” kapsamında, T.C. Dışişleri Bakanlığı AB Başkanlığı desteği ve İstanbul Üniversitesi FUTUREU Jean Monnet Modülü işbirliğiyle, 24 Haziran 2021 tarihinde, “Avrupa Kimliği ve Avrupa’nın Geleceği” başlıklı bir webinar düzenledi. Webinarın açış konuşmalarını İKV Başkanı Ayhan Zeytinoğlu ve İstanbul Üniversitesi FUTUREU Jean Monnet Modülü Yöneticisi Doç. Dr. Özgün Erler Bayır gerçekleştirdi. Moderatörlüğünü İKV Genel Sekreter Yardımcısı M. Gökhan Kilit’in yaptığı webinarda, AB’nin geleceği, kimlik ve değerler üzerinden tartışıldı.

İKV Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, AB’nin özgün ve benzersiz bir bütünleşme modeli oluşturduğunu belirtirken aynı zamanda karar alma mekanizmasında dış ve güvenlik politikası gibi alanlarda geçerli oybirliği ilkesinden kaynaklanan sorunlara dikkat çekti. Oybirliği ilkesinin Türkiye’nin müzakere sürecinde de görüldüğü üzere sorunlara neden olduğunu belirten Zeytinoğlu; AB’nin daha etkin, hızlı ve demokratik bir karar alma sürecine ihtiyacı olduğunun altını çizdi. Başkan Zeytinoğlu, 24-25 Haziran tarihlerinde gerçekleşecek AB Liderler Zirvesi’nin Türkiye-AB ilişkileri açısından önemini dile getirerek, AB liderlerinin Avrupa’nın geleceği açısından Türkiye’nin rolüne önem vermesi gerektiğini ifade etti.

FUTUREU Jean Monnet Modülü Yöneticisi Doç. Dr. Özgün Erler Bayır ise açış konuşmasında; popülizm, COVID-19 krizi, göç ve iklim değişikliği gibi sınamalara dikkat çekerek AB’nin gelecekte bu sorunları bertaraf edebilmek amacıyla entegrasyonu derinleştirmeye yönelik çabalarını artırabileceğini ifade etti. Doç. Dr. Erler Bayır Türkiye’nin AB’nin geleceği tartışmalarına nasıl katkıda bulunabileceğine ışık tutmak üzere FUTUREU Jean Monnet Modülü’nü hayata geçirdiklerini belirtti.

Açış konuşmalarının ardından gerçekleşen panel oturumunun ilk konuşmacısı Dışişleri Bakanlığı AB ile İlişkiler Genel Müdürü Büyükelçi Başak Türkoğlu, Avrupa kimliğinin tarihsel gelişimini incelediği konuşmasında, güçlü bir Avrupa kimliğinin siyasi birlik hedefiyle özdeşleştiğini dile getirdi. Avrupalı olmanın tanımının gözden geçirilmesi gerektiğini dile getiren Büyükelçi Türkoğlu, bunun için gerekli ilkeleri; ortak, içselleştirilmiş değerler, temelini insan haklarından, insan onurundan, demokrasiden, hukukun üstünlüğünden alan kurallar ve prensipler olarak özetledi.

Alman Bilim ve Politika Vakfı (SWP) bünyesindeki Uygulamalı Türkiye Araştırmaları Merkezi (CATS) Başkanı Günter Seufert, konuşmasında Avrupa kimliğini çift katmanlı bir mesele olarak ele aldı. Avrupa kimliği bağlamında ilk unsurun; hukukun üstünlüğü, eşitlik, azınlık hakları, temel haklar gibi kavramları içeren Kopenhag kriterleri; ikinci katmanın ise Roma mirası, Yunan felsefesi, Aydınlanma Çağı gibi unsurlardan oluştuğunu belirten Seufert, bu iki katmanın çatışma içerisine girdiğini kaydetti. Seufert, Avrupa’nın bazı ülkelerinde karşılaşılan yeni bir tehdit olarak etnik veya dini temellere dayanan yaklaşımların insanları muhafazakâr hatta aşırı sağa kayan anlayışlara ittiğini ve bunun sonucunda da hem ulus devletlerde hem de AB’deki ortak karar mekanizmalarında epey sancılı süreçler yaşanabileceğini belirtti.

Avrupa kimliğinin gelişimini tarihsel perspektiften değerlendiren İstanbul Bilgi Üniversitesi AB Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Ayhan Kaya, Avrupa’nın kendini dünyaya açabildiği dönemlerde güçlü olduğunu, kendini dışarıya adeta bir kale gibi kapadığında ise her daim kaybetmeye mahkûm olduğu vurguladı. Prof. Dr. Kaya, Avrupa’nın Geleceği Konferansı’nın Avrupa vatandaşlarının seslerinin duyulması bakımından muazzam bir fırsat olduğunu vurgularken, aynı zamanda bu iletişim kanalının Avrupa şüphecisi ya da aşırı sağ eğilimli kesimlere karşı kontrol altında tutulması gerektiğini kaydetti.

Panelin dördüncü konuşmacısı Polonya Uluslararası İlişkiler Enstitüsü (PISM) Orta Doğu ve Afrika Programı Başkanı Karol Wasilewski, AB’nin 2030 yılındaki olası durumunu ve bu gelecekte Türkiye’nin rolünü değerlendiren bir öngörü egzersizi gerçekleştirdi. Demokrasinin önem kazandığı, entegrasyonun derinleştiği AB’nin federasyona yakın bir yapıya evirildiği bir gelecek senaryosuna odaklanan Wasilewski, hızla dijitalleşen dünyada Çin ve Rusya ile sistemik rekabetin ve ABD’nin konumunun belirleyici olacağını kaydetti. Wasilewski, Türkiye’nin değişime yön verme gücüne sahip olduğuna ve bu durumun da Türkiye-AB ilişkilerini farklı bir biçimde şekillendirebileceğini belirtti.

Chatham House Kıdemli Araştırmacısı Hans Kundnani Avrupa’da kimlik tartışmalarında popülizmin öne çıktığını belirtti. Popülizmden bahsederken asıl tehlikenin Avrupa kuşkucularından değil de Macron gibi Avrupa yanlısı popülist liderlerden geleceğini ifade eden Kundnani, konuşmasında Avrupa kimliğinin gelişimini ve etnik kimlik ile kültürel kimlik arasındaki farklılıkları inceledi. 2010 sonrası krizler çağının başladığını ve bu durumun da AB’nin ilerleyişinde bir dönüm noktası olduğunu ifade eden Kundnani, yeniden Macron’u örnek göstererek Avrupa yanlısı olanların da sorunlu medeniyetler söylemini kullandığının altını çizdi.

Panelin son konuşmacısı olan İKV Genel Sekreteri Doç. Dr. Çiğdem Nas, Avrupa kimliğini Türkiye-AB ilişkileri açısından ele aldı. Özellikle Soğuk Savaş sonrası dönemde kimlik tartışmalarının her düzeyde ivme kazandığını belirten Doç. Dr. Nas, Türkiye’nin mülteci geçişini engellememe kararından sonra Mart 2020’de Yunanistan’ı ziyaret eden Avrupa liderliğinin Yunanistan’ın sınırlarını AB’nin dış sınırı olarak nitelemesinin yarattığı olumsuz algıya dikkat çekti. AB’deki bazı çevrelerde Türkiye’nin Avrupa değerlerine uymadığı yönündeki algıya rağmen Nas, İKV tarafından gerçekleştirilen yıllık kamuoyu araştırmalarında görüldüğü gibi, Türk kamuoyunun çoğunluğunun AB üyeliğini desteklediğini vurguladı. Türkiye’nin AB üyesi olması durumunda dahi Avrupa kimliği açısından sorunlar yaşanabileceği söylemlerinin varlığına değinen Nas, bu yaklaşımın bir önyargıdan ibaret olduğunu vurguladı. Webinar, katılımcıların sorularının cevaplanmasının ardından son buldu.