ORTAKLIK KURUMLARI

Türkiye ile Topluluk arasında 1963 tarihli Ankara Anlaşması ile kurulan ortaklık ilişkisinin sağlıklı işleyebilmesi ve sorunların çözümünün etkili bir şekilde sağlanabilmesi amacıyla bazı ortaklık kurumları kurulmuştur:

• Ortaklık Konseyi,
• Ortaklık Komitesi,
• Türkiye – AB Karma Parlamento Komisyonu (KPK),
• Gümrük İşbirliği Komitesi (GİK).
 

 Ortaklık Konseyi

Ankara Anlaşması’nın 6’ncı maddesi uyarınca, tarafların Ortaklık Konseyi bünyesinde bir araya gelmeleri kararlaştırılmıştır. Ortaklık Konseyi, yetkileri bağlamında, Türkiye – AB ortaklık ilişkisine siyasi ve ekonomik olarak yön veren en yetkili ortaklık kurumudur.

Türk Hükümeti temsilcileri ile AB Konseyi, Avrupa Komisyonu ve üye ülke hükümetlerinin temsilcilerinden oluşan Ortaklık Konseyi temel olarak, Ankara Anlaşması’nın kurduğu ortaklık ilişkisinin uygulanmasına ilişkin koşulları belirlemektedir. Bir başka ifadeyle, Ortaklık Konseyi, Ankara Anlaşması’nda belirtilen entegrasyon hedeflerini temel alarak ortaklık ilişkisinin uygulanması ve gelişmesi amacıyla, ortaklık ilişkisini incelemekte ve gerekli adımları atmaktadır. Bu bağlamda, ortaklık ilişkisinin en önemli kurumu olan Ortaklık Konseyi’nin karar verme yetkisi bulunmaktadır. Kararlar oybirliği ile alınmaktadır ve tarafların birer oy hakkı vardır.

Ortaklık Konseyi, en az altı ayda bir defa Bakanlar düzeyinde olmakla birlikte, gerekli hâllerde temsilciler düzeyinde de toplanmaktadır. Ortaklık Konseyi, görevinde yardımcı olmak üzere Komite kurma yetkisine de sahiptir. Bu bağlamda, Ortaklık Komitesi (1964) ve Karma Parlamento Komisyonu (1965) kurulmuştur.

Ankara Anlaşması’nın 25’inci maddesi uyarınca, taraflar Ankara Anlaşması kapsamındaki bir konuya ilişkin anlaşmazlığı Ortaklık Konseyi’ne getirebilmektedir. Konsey, anlaşmazlığı karar yoluyla ya da Avrupa Toplulukları Adalet Divanı’na götürerek çözebilmektedir.

Ortaklık Konseyi kararlarına AB Başkanlığı’nın internet sitesinden ulaşılmaktadır.

Ortaklık Komitesi

3/64 sayılı OKK ile kurulan Ortaklık Komitesi’nin amacı, Ortaklık Konseyi’nin gündemini hazırlamak ve Ortaklık Konseyinin vereceği talimatlara uygun olarak, teknik sorunlara ilişkin incelemeler yapmaktır.

Komite, üye devletler, AB Konseyi ve Avrupa Komisyonu ile Türkiye’den gelen teknik uzmanlardan oluşmaktadır. Komitenin hazırladığı raporlar oylama yapılmaksızın doğrudan Ortaklık Konseyine sunulmaktadır.

Katılım Ortaklığının öncelikleri ve mevzuatın yaklaştırılması konularındaki gelişmeleri izlemek ve Ortaklık Komitesi’ne yardımcı olmak amacıyla, 1 Nisan 2000 tarihli 3/2000 sayılı OKK ile 8 adet alt komite kurulmuştur. Ortaklık Komitesi’ne bağlı çalışan ve her toplantıları hakkında Ortaklık Komitesi’ne rapor sunmakla yükümlü olan söz konusu alt komiteler şunlardır:

• Tarım ve Balıkçılık Alt Komitesi;
• İç Pazar ve Rekabet Alt Komitesi;
• Ticaret, Sanayi ve AKÇT Ürünleri Alt Komitesi;
• Ekonomik ve Parasal Konular, Sermaye Hareketleri ve İstatistik Alt Komitesi;
• Yenilenme Alt Komitesi;
• Ulaştırma, Çevre ve Enerji (trans-Avrupa şebekeleri dâhil) Alt Komitesi;
• Bölgesel Gelişme, İstihdam ve Sosyal Politika Alt Komitesi;
• Gümrük, Vergilendirme, Uyuşturucu Trafiği ve Kara Para Aklama Alt Komitesi.

Karma Parlamento Komisyonu (KPK)

TBMM ve Avrupa Parlamentosu’ndan 18’er üye olmak üzere toplam 36 üyeden oluşan KPK, Ankara Anlaşması’nın 27’nci maddesi uyarınca, 14 Mayıs 1965 tarihli Avrupa Parlamentosu Kararı, 22 Haziran ve 14 Temmuz 1965 tarihli, sırasıyla TBMM ve Cumhuriyet Senatosu kararları ile 27 Temmuz 1965 tarihli Türkiye-AET OKK ile faaliyetine başlamıştır.

Yılda 2 kez toplanan KPK, Ortaklık Konseyi tarafından hazırlanan yıllık faaliyet raporlarını incelemekte, ortaklık ilişkisiyle alakalı konularda görüş alışverişinde bulunmakta ve Ortaklık Konseyi’ne tavsiyeler sunmaktadır.

Gümrük Birliği’nin tamamlanmasından önce düzenli olarak gerçekleşmeyen toplantılar, bu tarihten itibaren düzenli olarak gerçekleşmektedir. Toplantıların öncelikli gündemini, Türkiye–AB ilişkilerinin siyasi boyutu ve Gümrük Birliği’nin işleyişi oluşturmaktadır.

Gümrük İşbirliği Komitesi (GİK)

Gümrük İşbirliği Komitesi, 2/69 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı ile kurulmuştur. 1980’de gerçekleşen askerî darbeden sonra 10 yıl süreyle toplanamayan GİK, 1992 yılından bu yana düzenli olarak toplanmaktadır. GİK temel olarak, Ankara Anlaşması’nın gümrüklerle ilgili hükümlerinin uygulanmasının izlenmesini amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, üye ülkeler, Türkiye ve Avrupa Komisyonu’nun gümrük uzmanlarının oluşturduğu GİK yılda iki kez toplanmakta ve gümrük uygulamalarındaki uyumsuzlukların çözümü konularını ele almaktadır.

 

Bu ortaklık kurumlarının yanı sıra, 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı’nın 52 ve 53’üncü maddeleri uyarınca bilgi ve görüş alışverişi sağlamak ve Ortaklık Konseyi’ne tavsiyelerde bulunmak ve görüş bildirmekle yükümlü olan Gümrük Birliği Ortak Komitesi (GBOK) oluşturulmuştur.

Gümrük Birliği Ortak Komitesi (GBOK)

Gümrük Birliği Ortak Komitesi, 1/95 sayılı OKK’ya ilişkin aksaklıklar konusunda ayda en az bir kere toplanmak üzere Türkiye, Avrupa Komisyonu ve üye ülkelerin temsilcilerinden oluşan bir yapılanmadır. 1/95 sayılı OKK’nin 53(1).maddesi ile kurulmuştur. Mevzuat uyumunun takibi çerçevesinde bir tavsiye kurumu olarak çalışan GBOK, mevzuat ve uygulama arasında farklılıkların oluşmasını engellemek amacıyla, teknik nitelikte kararlar almakta ve Ortaklık Konseyi’ne görüş bildirmektedir. Gerektiğinde alt komite ya da çalışma grupları oluşturması da mümkün olan GBOK, tarafların Gümrük Birliği çerçevesinde karşılaştıkları sorunları ortaya koydukları ve birlikte çözüm yolları aradıkları uygun bir platform oluşturmaktadır.

 

Bir diğer önemli kurum da;

Karma İstişare Komitesi (KİK)

Karma İstişare Komitesi, Ankara Anlaşması’nın, Avrupa Topluluğu ile Türkiye arasında ekonomik ve sosyal alandaki işbirliğinin ve temasların kolaylaştırılmasını öngören 27’nci maddesi uyarınca kurulmuştur. Komite, ABnin Ekonomik ve Sosyal Komitesi’nin 18 üyesi ile Türkiyeden çeşitli ekonomik ve toplumsal çıkar gruplarını (TOBB; TÜRK-İŞ; DİSK; HAK-İŞ, TOZB, TESK, YÖK, TMMOB, TÜRKOPEN) temsil eden 18 üyeyi bir araya getirmektedir. Yılda 3 kez toplanan KİK, taraflar arasındaki işbirliğinin güçlendirilmesi ve sosyal-ekonomik diyaloğun kurumsallaşmasını amaçlamaktadır.

KİK toplantısına ilişkin bilgilere TOBB’un internet sitesinden ulaşılmaktadır.