TÜRKİYENİN KATILDIĞI BİRLİK PROGRAMLARI

AB PROGRAMLARI

Birlik programları, AB'ye üye ülkeler arasında işbirliğini geliştirerek Avrupalılık bilincinin, yenilikçilik ve girişimcilik anlayışının yerleşmesini desteklemek, AB politikalarının ve mevzuatının uygulanmasına ve Birliğin karşılaştığı sorunlara ortak çözümler yaratılmasına katkı sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. Tüm bu hedefler doğrultusunda yapılması öngörülen çalışmalar ve AB bütçesinden yapılan mali katkılara hukuki bir çerçeve oluşturulması için yapılandırılan Birlik programlarının başlangıcı 1970’li yıllara dayanmaktadır. AB’nin politikaları kapsamındaki öncelikli alanlarda yürütülen temel faaliyetlerin bütünleştirilmesi ile meydana gelen programlar altında, belirlenen amaç ve koşullara uygun olarak hazırlanan uluslararası projelere mali destek sağlanmaktadır. AB politikaları, üye ülkelerde eşgüdüm içerisinde uygulanmaktadır.

Birliğin genişleme perspektifi doğrultusunda Birlik programlarının aday ülkelerin katılımına açılarak söz konusu ülkelerin AB politika ve çalışma yöntemlerini tanımaları, AB üyeleri ile çeşitli işbirlikleri geliştirmeleri amaçlanmıştır. Bu yöndeki ilk adım 1993 Kopenhag Zirvesi’nde Birlik programlarına AB ile ortaklık anlaşması bulunan Merkez ve Doğu Avrupa Ülkeleri’nin (MDAÜ) katılımına ilişkin siyasi iradenin ortaya koyulmasıyla atılmıştır. Kopenhag Zirvesi’nin ardından MDAÜ’ler ile Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'ne (GKRY) adaylık statüsünün tanındığı 1997 Lüksemburg Zirvesi’nde, bazı Birlik program ve ajanslarının söz konusu ülkelerin katılımına açık olduğu ve bu programlara katılımın, durum bazında değerlendirilerek gerçekleşeceği belirtilmiştir. Ayrıca bu Zirve’de Türkiye’nin bazı program ve ajanslara durum bazında değerlendirilmek üzere katılımını öngören “Türkiye için Avrupa Stratejisi”nin oluşturulmasına karar verilmiştir. Aralık 1999’da gerçekleştirilen Helsinki Zirvesi’nde adaylığının teyit edilmesiyle birlikte Türkiye, ilke olarak aday ülkelere açık tüm AB program ve ajanslarına katılma hakkını elde etmiştir.

Türkiye 26 Şubat 2002 tarihinde imzalanan "Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Topluluğu Arasında Türkiye'nin Topluluk Programlarına Katılmasının Genel İlkeleri Hakkında Çerçeve Anlaşma" ile Programlara katılmaya başlamıştır.

Ülkemizin 2021-2027 döneminde AB programlarına katılımına ilişkin çalışmalar devam etmektedir. Aşağıdaki programlara Türkiye’nin önümüzdeki dönemde katılım sağlaması öngörülmektedir:

1) Erasmus Programı

2) Ufuk Avrupa

3) Avrupa Dayanışma Programı-ESC

4) Sivil Koruma Mekanizması

5) Yaratıcı Avrupa

6) Gümrükler

7) Vergilendirme

TÜRKİYE’NİN AKTİF OLARAK KATILIM SAĞLADIĞI BİRLİK PROGRAMLARI

• UFUK AVRUPA (HORIZON EUROPE)

95,5 milyar avroluk bütçesiyle Ufuk Avrupa AB’nin araştırma ve inovasyon alanındaki temel programıdır. Program iklim değişikliği ile mücadele ve BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine ulaşmanın yanında AB’nin rekabetçiliğinin ve ekonomik büyümesinin desteklenmesini amaçlamaktadır. Program işbirliğini desteklerken AB politikalarının geliştirilmesi, desteklenmesi ve uygulanmasında araştırma ve inovasyonun etkisini güçlendirecektir. Ufuk Avrupa Programı’nı öncüllerinden farklı kılan yeni unsurlar şunlardır:

Avrupa İnovasyon Konseyi: Özel yatırımcılar için çok riskli olabilecek büyük atılım potansiyeli olan yıkıcı inovasyonun desteklenmesi. Bu KOBİ’lere ayrılan bütçenin %70’idir.

Misyonlar: Belirli bir süre içerisinde cesur, ilham verici ve ölçülebilir önlemler seti. Program altında 5 adet tanımlanmıştır.

Açık toplum politikası: Yayınlara zorunlu açık erişim ve program boyunca açık toplum prensiplerinin uygulanması.

Ortaklıklara yeni yaklaşım: AB politika önceliklerini destekleyen endüstrilerdeki iddialı ortaklıkların desteklenmesi.

Ufuk 2020 Programına ilişkin ayrıntılı bilgiye buradan ulaşılabilir.

• ERASMUS +

2021-2027 yılları arasında uygulanan eğitim, gençlik ve spor alanlarını kapsayan AB programıdır. Erasmus+ Programı ile kişilere, yaş ve eğitim geçmişlerine bakılmaksızın yeni beceriler kazandırılması, onların kişisel gelişimlerinin güçlendirilmesi ve istihdam olanaklarının artırılması amaçlanmaktadır.

Merkezi Teklif Çağrıları hariç tüm Erasmus+ Programı başvuruları Türkiye Ulusal Ajansı tarafından alınmakta ve değerlendirilmektedir. Merkezi Teklif Çağrıları Avrupa Komisyonu Yürütme Ajansı tarafından yönetilmektedir.. 

Türkiye’de programın koordinasyonunu Ulusal Ajans yürütmektedir. Erasmus+ Programı kapsamında sağlanan finansmandan araştırma merkezleri, okullar, üniversiteler ve eğitim merkezleri faydalanabilmektedir.

Erasmus+ Programına ilişkin ayrıntılı bilgiye buradan ulaşılabilir.

• İŞLETMELERİN VE KOBİ'LERİN REKABET EDEBİLİRLİĞİ PROGRAMI (PROGRAMME FOR THE COMPETITIEVNESS OF ENTERPRISES AND SMEs, COSME)

Girişimciler, işletmeleri destekleyen kurum ve kuruluşlar ve KOBİ’ler, Avrupa KOBİ’lerinin rekabetçiliğini geliştirmeyi amaçlayan COSME Programı’nın ana hedef kitlesini oluşturmaktadır. COSME ile girişimciliğin desteklenmesi, finans kaynaklarına daha iyi ulaşma imkânı sağlanması, bölgesel düzeyde işletmelere destek sağlanması, KOBİ’lerin uluslararasılaşması ve pazarlara ulaşma becerilerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Programın sürdürüleceği 2014-2020 döneminde 2,387 milyar avroluk bütçe ayrılmıştır.

Türkiye’nin programa katılım anlaşması 4 Haziran 2014 tarihinde imzalanmıştır. Türkiye’de programın koordinasyonu Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) tarafından yürütülmektedir. COSME Programına merkezi, yerel ve bölgesel idareler, ticaret odaları ve işletmeler başvuru yapabilmektedir.

COSME Programına ilişkin ayrıntılı bilgiye buradan ulaşılabilir.

• AB İSTİHDAM VE SOSYAL YENİLİK PROGRAMI (EMPLOYMENT AND SOCIAL INNOVATION PROGRAMME – EaSI)

Nitelikli ve sürdürülebilir istihdamın yaratılması, yeterli sosyal korumanın temini, sosyal dışlanma ve yoksullukla mücadele ile çalışma şartlarının iyileştirilmesi hususlarına destek verilmesini amaçlayan İstihdam ve Sosyal Yenilik (Employment and Social Innovation – EaSI) Programı 2014-2020 döneminde yürütülmektedir. Yaklaşık 920 milyon avro bütçesi olan EaSI Programı kapsamında, çalışma şartları, işgücü piyasası politikaları, dezavantajlı grupların içerilmesi, yoksullukla mücadele, sosyal koruma gibi konularda, araştırmalar, analizler, yenilikçi çözümlerin test edilmesine yönelik çalışmalar ve bilgi ve deneyim paylaşım faaliyetleri desteklenmektedir.

EaSI üç alt programdan oluşmaktadır:

1. PROGRESS (İstihdam ve Sosyal Dayanışma Programı): İstihdam ve sosyal politikalar konusunda politika reformlarının geliştirilmesi amacıyla Avrupa Komisyonu tarafından doğrudan yürütülen Avrupa Birliğinin temel aracıdır.

2. EURES (Avrupa İstihdam Hizmetleri): Üye ülkeler arasında iş hareketliliğini desteklemek için oluşturulmuştur.

3. Mikrofinans ve Sosyal Girişimcilik: MF/SE, mikro kredi sağlayıcıların kapasitesini artırıp sosyal girişimciliği desteklerken bireylerin ve küçük işletmelerin kredilere erişimini kolaylaştırmaya devam edecektir. Avrupa Komisyonu sosyal girişimcilik için ilk defa finansman sağlamaktadır.

Türkiye’nin programa katılım anlaşması 2 Şubat 2015 tarihinde imzalanmıştır. Türkiye’de programın koordinasyonu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yürütülmektedir. Programın PROGRESS ayağı ile Mikro-finans ve Sosyal Girişimcilik ayağı aday ülkelerin katılımına açıktır. Programa merkezi, yerel ve bölgesel idareler, araştırma merkezleri, kalkınma kuruluşları, ticaret odaları, üniversiteler, KOBİ’ler ve uluslararası örgütler başvuru yapabilmektedir.

EaSI Programına ilişkin ayrıntılı bilgiye buradan ulaşılabilir.

• GÜMRÜKLER 2020 (CUSTOMS 2020)

Gümrükler 2020 Programı (Customs 2020), gümrük birliğinin işlerliğinin devam ettirilmesi, AB ülkeleri ve aday ülkelerdeki gümrük işlemlerinin modernize edilerek standart hâle getirilmesi, bu standartlar çerçevesinde en iyi uygulamaların geliştirilmesi ve gümrük idareleri arasındaki işbirliğinin artırılması amacıyla oluşturulmuştur. Bu doğrultuda, dolandırıcılıkla mücadele ve fikri mülkiyet haklarının korunmasına ilişkin gümrük idarelerinin kapasitelerinin artırılması ve Avrupa işletmelerinin rekabet edebilirliğinin güçlendirilmesi hedeflenmektedir. Gümrükler 2020, daha önceki yıllarda uygulanmakta olan Gümrükler 2002, Gümrükler 2007 ve Gümrükler 2013 programlarının devamı niteliğindedir. Programın toplam bütçesi ise 522,943 milyon avrodur.

Türkiye’nin programa katılım anlaşması 16 Temmuz 2014 tarihinde imzalanmıştır. Gümrükler 2020 Programının Türkiye’deki koordinasyonu Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından yürütülen Program kapsamında sağlanan finansmandan merkezi, yerel ve bölgesel idareler başvuru yararlanabilmektedir.

Gümrükler 2020 Programına ilişkin ayrıntılı bilgiye buradan ulaşılabilir.

• FISCALIS 2020

Fiscalis 2020 Programı, AB iç pazarında vergilendirme sistemlerinin etkinliğinin geliştirilmesi ve bu alanda işbirliğinin desteklenmesi amacıyla oluşturulmuştur. Birlik bu kapsamda, idari işbirliği ve bilgi alışverişini güçlendirerek vergi kaçırmanın önlenmesini, agresif vergi planlaması (aggressive tax planning) ile mücadele edilmesini, Birlik müktesebatının üye devletlerde uygulanmasının güçlendirilmesini ve aday ülkelerin katılım sürecinde vergilendirme alanındaki Birlik müktesebatı ile uyum sağlamasını hedeflemektedir. Fiscalis 2020 Programı, 2014-2020 mali döneminde Fiscalis 2013 Programının yerini almıştır. Programın toplam bütçesi ise 223,366 milyon avrodur.

Türkiye’nin programa katılım anlaşması 16 Temmuz 2014 tarihinde imzalanmıştır. Fiscalis 2020 Programı Türkiye’de Maliye Bakanlığı tarafından koordine edilmektedir. Program kapsamında doğrudan Türk vatandaşlarına finansman sağlanmamakta; programa merkezi, yerel ve bölgesel idareler başvuru yapabilmektedir.

Fiscalis 2020 Programına ilişkin ayrıntılı bilgiye buradan ulaşılabilir.