AB-VİETNAM STA’SI TÜRKİYE İÇİN REKABETİ ARTIRACAK

AB ile Vietnam arasında 30 Haziran 2019 tarihinde imzalanan Serbest Ticaret Anlaşması 1 Ağustos 2020 tarihinde yürürlüğe girecek. Bu Anlaşma, AB ile gümrük birliği içinde olan ve en büyük ticaret ortağı AB olan Türkiye için de büyük önem taşıyor. İKV Başkanı Ayhan Zeytinoğlu konuyla ilgili bir açıklamada bulunarak şunları söyledi:

“1 Ağustos itibarıyla AB’nin yürürlükteki STA’larına bir yenisi ekleniyor. Bu kez söz konusu ülke son yıllarda ihracat hamlesini artıran ve Çin’e alternatif pazarlardan biri olarak öne çıkan Vietnam. Singapur’un ardından AB’nin STA imzaladığı ikinci Güneydoğu Asya ülkesi. AB bu anlaşmayı Birliğin bugüne kadar gelişmekte olan bir ülke ile akdettiği en iddialı anlaşma olarak lanse ediyor. Anlaşma yürürlüğe girer girmez Vietnam’ın AB’ye ihracatında gümrük vergilerinin %71’i kalkacak, geri kalanı ise 7 yıl içinde tedricen kaldırılacak. Anlaşma tarife dışı engelleri de yasaklıyor, fikri mülkiyet koruma, işçi hakları ve sürdürülebilir kalkınmaya ilişkin koşullar öne sürüyor ve hizmet ile kamu alımları piyasalarının da açılmasını getiriyor. STA’nın yanında AB ile Vietnam arasında yatırımların korunmasını ilişkin bir anlaşma da imzalandı.”

Başkan Zeytinoğlu Vietnam’ın bu anlaşma ile AB’ye ihracatını tekstil, ayakkabı, elektronik gibi kritik sektörlerde artıracağını ve bunun Türkiye açısından rekabetin artması anlamına geleceğini açıkladı:

“Vietnam Türkiye’nin AB ile ticareti açısından önemli bir rakip. Kısaca bu ülkeye bakalım. Vietnam ihracata dayalı ekonomisi ile hızla kalkınan bir ülke.  Son yıllarda bu ülkeye Çin yatırımlarının da hızla arttığını, Güney Kore ve Japonya gibi diğer yatırımcı ülkelerin önüne geçtiğini görüyoruz. Vietnam AB için de önemli bir partner ve AB’nin ASEAN içinde en önemli 2’nci ticaret ortağı konumunda yer alıyor. COVID-19’un yarattığı ekonomik daralmaya rağmen, Vietnam’ın 2020’de % 4,8 büyüme sağlaması ve bunu 2021’de % 6,8’e çıkarması bekleniyor. Ticaret hacmi 2019’da 500 milyar doları aşmış. Vietnam’ın en önemli beklentisi COVID-19 sonrası tedarik zincirlerinin yeniden yapılanmasından pay almak ve teknoloji, istihdam sağlama ve verimlilik açısından yatırımlar için bir bölgesel merkez olmak. Çin için alternatif bir yatırım ve üretim hüviyeti kazanırken,  AB de bu ülkedeki varlığını artırmak ve daha etkili olmak istiyor. Bu anlaşma ile AB’nin Vietnam’da ihracata dayalı yatırımları da artacak.  Halen AB yatırımcıları 18 ekonomik sektörde aktif ve 2018’de Vietnam’da 2133 projeye 23,9 milyar dolar yatırım yapmış. Vietnam’daki yatırımın yarısı AB’den gidiyor. AB 4,2 milyar dolarlık 180 proje ile ağır sanayiye ve bunun yanında petrol ve doğal gaz arama projelerine destek veriyor. Yeni STA ile dijital sağlık, sağlık ve hijyen ürünleri ve e-ticaret operatörleri için yeni fırsatlar bekleniyor.”

Başkan Zeytinoğlu Vietnam ile AB arasındaki STA’nın Türkiye açısından önemini vurguladı:

“Türkiye ve AB arasındaki Gümrük Birliği’nin önemli sorunlarından birisi de STA meselesi. AB, Vietnam gibi bir ülkeyle STA imzaladığında Türkiye’nin de bu ülkeyle STA imzalaması gerekiyor. Ancak Türkiye genellikle AB STA’sından sonra başlıyor ve bu süre içinde söz konusu ülke Türkiye pazarına gümrüksüz mallarını satabilirken, Türkiye o ülkede aynı avantajı elde edemiyor. Gümrük birliği modernizasyon süreci kapsamında STA sorununun çözülmesi amaçlanmıştı ancak müzakereler siyasi sebeplerle başlatılmadı. Türkiye, Vietnam ile STA imzalanması için girişimde bulunmuş ancak henüz müzakereler başlamamış durumda. Bu da Vietnam-AB ve Vietnam-Türkiye ticari ilişkileri açısından asimetrik bir durum oluşturuyor. Asıl sorun bu da değil. AB ile anlaşmanın yürürlüğe girmesi sonrası Vietnam’dan AB’ye ihracatın önemli ölçüde artması ve AB’nin bu ülkedeki yatırımlarının hız kazanması söz konusu. Vietnam’ın 2025 yılına kadar AB’ye ihracatını % 42,7 oranında artıracağı öngörülmekte. Bu ihracatın tekstil, ayakkabı ve elektronik gibi sektörlerde olacağı bekleniyor. Yani hem AB yatırımlarını çekmek açısından,  hem de, AB iç pazarında rekabet açısından Vietnam Türkiye için önemli bir rakip. AB ile gümrük birliğinde STA sorununun çözümünün yanında gümrük birliği kapsamının genişletilmesi de giderek daha acil bir mesele olarak ortaya çıkıyor. Gümrük birliği sadece sanayi ürünleri ile sınırlı. Oysa Vietnam STA’sına baktığımızda hizmetler, tarım, kamu alımları ve yatırımcı-devlet uyuşmazlık çözüm mekanizmaları ile derin ve kapsamlı bir ticaret anlaşması olduğunu görüyoruz. Türkiye ve AB arasındaki gümrük birliğinin de en kısa zamanda modernize edilmesi gerekiyor. Aksi takdirde AB pazarında zemin kaybetme ve AB yatırımlarının başka ülkelere yönelmesi sonucu ile karşı karşıya kalırız.”