MACARİSTAN’DA KORONAVİRÜS İLE MÜCADELE KAPSAMINDA KABUL EDİLEN ACİL DURUM YASASI TEPKİ ÇEKTİ

Macaristan'da, koronavirüsü ile mücadele kapsamında hazırlanan acil durum yasa tasarısı 30 Mart’ta Parlamentoda kabul edildi. Söz konusu yasa hükümete ve Başbakan Victor Orban’a sınırsız süre ile geniş yetkiler veriyor. Yasa, hükümete OHAL süresince kanun hükmünde kararname çıkarabilme, bazı kanunların uygulanmasının ve seçimlerin askıya alınması ve korona virüsü ile ilgili asılsız haber yayınlayanlara 1 ile 5 yıl arasında hapis cezasına çarptırılabilmesi yetkilerini veriyor.

Macaristan’da basın özgürlüğünü savunan 9 sivil toplum örgütü de ülkede söz konusu acil durum yasası çıkmadan önce AB’den, bu yasaya karşı tavır alınmasını talep ederek Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'e bir mektup gönderdi. AP’de çeşitli gruplardan milletvekilleri de 31 Mart 2020 tarihinde Macaristan ve Polonya'da hükümetlerin hukuk ihlallerine ilişkin Avrupa Komisyonuna dilekçe gönderdiler. 

Ülkede muhalefet partileri “acil durum yasası” kapsamında alınan olağanüstü önlemlerin hukuki dayanağının olmadığı ve 10 Mayıs’ta yapılması planlanan seçimlerin önlenmesine yönelik olduğunu iddia ederek karşı çıkıyor.

Öte yandan AB’de, başta Almanya’nın Avrupa İşleri Bakanı Michael Roth da dâhil olmak üzere politikacılar ve bazı AP milletvekilleri Macaristan’ın söz konusu acil durum yasasına karşı çıkarak ülkenin hukuk devletinin temel ilkelerini ihlal ettiğine dikkat çektiler. 

Bilindiği üzere Macaristan için AB Antlaşması’nın temel haklar ve değerlerin ihlali durumunda yaptırım uygulamasını içeren 7’nci Maddesi süreci başlatılmıştı. Bu maddenin uygulanması halinde ilgili Üye Devlete karar alma süreçlerinde oy hakkının askıya alınması gibi yaptırımlar uygulanıyor. Bu kapsamda Avrupa Komisyonu Aralık 2017’de 7’nci Madde’nin ilk bölümü olan "resmi uyarı" adımının atılması için girişimde bulunmuş, 2018’de AP’de yapılan oylamada, Macaristan’a 7’nci Madde’nin işletilmesi kararı alınmıştı. 

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen 31 Mart 2020 tarihinde bir basın açıklaması yaparak, AB'nin, özgürlük, demokrasi, hukukun üstünlüğü ve insan haklarına saygı değerleri üzerine kurulu olduğunun altını çizdi. Bu değerlerin herkes için ortak olduğunu ve bunun zor zamanlarda bile korunması ve savunulması gerektiğini belirtti. Üye Devletler tarafından alınan acil önlemler konusuna da işaret eden von der Leyen bu olağanüstü zamanlarda, hükümetlerin kamu sağlığını korumak üzere hızlı ve etkili şekilde hareket etmek için gerekli araçlara sahip olması gerektiği, ancak bu acil durum önlemlerinin antlaşmalarda belirlenmiş temel kanun ve değerlerin aleyhine bir şekilde alınmaması gerektiğini belirtti. Demokrasinin özgür ve bağımsız medya olmadan işleyemeyeceğini belirten von der Leyen ifade özgürlüğü ve hukukun üstünlüğünün bu belirsiz zamanlarda vazgeçilmez olduğunu belirtti. 

Von der Leyen gazetecilerin her zamankinden daha fazla görevlerini özgür ve engelsiz bir şekilde yapmalarının önemli olduğunu, bu şekilde yanlış bilgilendirmenin önüne geçilebileceğini ve yurttaşların önemli bilgilere ulaşmalarının sağlanabileceğini belirtti.  Acil durum önlemlerinin gerekli ve orantılı bir şekilde alınması ve belirsiz bir süreyi içermemesi gerektiğine dikkat çekti.

Avrupa Komisyonu, tüm Üye Devletlerde acil durum önlemlerinin uygulanmasını işbirliği ruhuyla yakından izleyecektir. Bu krizin üstesinden gelmek için hepimizin birlikte çalışması gerekiyor” ifadelerini kullanan von der Leyen, bu yolda Avrupa değerlerini koruyacaklarını ve savunmaya devam edeceklerini vurguladı.