TÜRKİYE-AB BİLDİRİSİ’NİN 3’ÜNCÜ YILINDA İLİŞKİLER SADECE MÜLTECİ BAŞLIĞI İLE SINIRLANDIRILAMAZ

İKV Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, 18 Mart 2016 tarihinde gerçekleştirilen ve Suriyeli sığınmacılara yönelik işbirliği ve ilişkilerin geliştirilmesi konusunda hedefler içeren Türkiye-AB Bildirisi’nin 3’üncü yılında gelinen aşamayı yorumladı. Başkan Zeytinoğlu, Türkiye-AB Bildirisi’nin özellikle Suriyeli mültecilerin Yunanistan’a geçişlerini kontrol altına almayı amaçlayan bir belge olduğunu belirtti. Ancak İKV Başkanı bu bildiride sadece mülteci konusunun yer almadığını ilişkilerin hemen hemen tüm alanlarına değinen 9 maddeden oluştuğunu hatırlattı. Başkan Zeytinoğlu mülteci konusunda Türkiye’nin desteğini alan AB’nin ilişkilerin ilerletilmesi konusunda da aynı şekilde istekli olmasını umduğunu belirtti ve sözlerine şöyle devam etti:

“Türkiye ve AB bundan 3 yıl önce bir ortak bildiri yayınlayarak vardıkları uzlaşıyı açıklamışlardı. Bu uzlaşı büyük ölçüde Suriye’deki iç savaştan kaçan sığınmacıların oluşturduğu göç baskısının tetiklediği bir uzlaşıydı. Ancak şunu da hatırlamak gerekiyor ki Türkiye-AB Bildirisi sadece mülteci konusunu içermiyordu. Bunun dışında Türkiye ve AB ilişkilerindeki tüm konu başlıklarına yönelik hedefler içeriyordu. Ancak bugün geldiğimiz noktada oldukça sorunlu ilerleyen bir mülteci işbirliğinin dışında hiçbir alanda ilerleme göremiyoruz.”

“Mülteciler için Mali İşbirliği de İstediğimiz Hızda ve Etkinlikte İlerlemiyor”

Başkan Zeytinoğlu, Suriyeli mülteciler için AB’nin ayırdığı fonun 2016-17 için 3 milyar avro, 2018-19 için de 3 milyar avro öngördüğünü belirtti. Başkan Zeytinoğlu, bu fonlar ile önemli projelerin desteklendiğini ancak 1 milyarı AB’den, 2 milyarı da Üye devletlerden gelmesi öngörülen bu fonun aktarılmasında gecikmeler yaşandığını söyledi ve sözlerini şöyle sürdürdü:

“AB ve Üye Devletler tarafından, Türkiye’deki Suriyeli mülteciler için öngörülen mali araca 2016’da 927 milyon avro aktarıldı. 2017’de 1.597 milyon avro daha eklendi.  Kalan 476 milyon avro ise ancak 2018-19 döneminde tamamlanabildi. İkinci 3 milyar avroluk fonun da 2018-19’da kullanılması öngörülüyordu. Bunun için Üye Devletlerin katkılarını ödemeleri için 2019 sonu olarak öngörülen son tarih, 2021 sonuna ertelendi. AB’nin mülteci fonu ile eğitim, soysal güvenlik, altyapı gibi alanlarda önemli projeler desteklense de, genelinde mali işbirliği umulduğu hız ve etkinlikte gerçekleşemedi.”

Başkan Zeytinoğlu, Türkiye-AB Bildirisi’nde öngörülen Türkiye-AB ilişkilerinin diğer alanlarındaki duruma da değindi:

“Müzakere sürecinde en son fasıl Haziran 2016’da açıldı. Gümrük birliğinin güncellenmesi ile ilgili müzakerelerin başlaması konusu Komisyon’un Üye Devletlerden yetki istediği Aralık 2016’dan beri başlatılamadı. Vize serbestliği sürecinde Mayıs 2016’da neredeyse vizelerin kalkması noktasına gelinmişken, bugün hala vize uygulaması devam ediyor. Türkiye’de olağanüstü halin ilanı AB ile ilişkilerin devamını engelliyordu. Ancak OHAL’in kalkmasına rağmen, hala bir ilerleme kaydedilemedi. Türkiye olarak bize düşen geçtiğimiz yıl yapılan 2 Reform Eylem Grubu toplantısında belirlenen reform hedeflerine ulaşmak için adımlar atmak ve AB üzerinde pozitif bir baskı uygulamak. AB ise Türkiye’ye karşı sorumluluklarının bilincinde olmalı ve sürecin ilerlemesi için kapıları kapamak yerine kapıları açmayı bir politika haline getirmeli. Bu vesileyle AP’nin son raporu ve bazı Üye Devletlerin veto uygulamaları maalesef ilişkilere zarar veriyor. Türkiye gibi bir ülke ile ilişkilerin bu şekilde çözümsüzlüğe terk edilmesi AB’nin itibarı ve etkinliği açısından da son derecede düşündürücüdür.”

Türkiye-AB Bildirisi’nin 3’üncü Yılında Bazı Rakamlar:

Türkiye’nin ev sahipliği yaptığı geçici koruma altındaki Suriyeli sayısı: 3.642.738 (%yüzde 5,6’sı 0-18 yaş aralığında)

Türkiye-AB Bildirisi’nin Ege adalarına geçiş sayısına etkisi: Nisan 2016 sonrasında yüzde 97 oranında azaldı. Ekim 2015’te ortalama günde 6360 ve Aralık 2015’te de ortalama 3222 kişi Türkiye’den Ege Adalarına geçerken, bu sayı Türkiye-AB Bildirisi’nin uygulanmaya başlanmasından sonra, günde 84 kişiye düştü.

Doğu Akdeniz (Ege) rotasından AB’ye düzensiz göç rakamları:

2015 885.386 kişi,

2016 182.277 kişi,

2017 42.319 kişi,

2018 56.561 kişi.

Denizde can kayıplarının sayısı: Bildiriden önceki 20 ayda 1175 kişi denizde hayatını kaybederken, bu sayı 137’ye indi.

Yunanistan’dan Türkiye’ye iade edilen veya gönüllü dönen Suriyeli sayısı: Mart 2016-Nisan 2018 dönemi için 12.569 kişi.

AB’nin Türkiye’den alarak Üye Devletlere yerleştirdiği Suriyeli sığınmacı sayısı: Mart 2016-Nisan 2018 dönemi: 12.476 kişi.

İtalya ve Yunanistan’dan diğer AB üyelerine yerleştirilen mülteci sayısı: Eylül 2015-Kasım 2017 dönemi: 31.503 kişi. Üye Devletlerin toplam taahhüdü ise 98.255 kişi.