TÜKETİCİ POLİTİKASI

1975 yılında uygulanmaya başlanan AB Tüketici Politikası, ürün ve hizmetlerin güvenli ve sağlığı tehdit etmeyecek şekilde AB pazarında tüketiciye sunulmasını ve yüksek kalite standartlarının yaygınlaştırılmasıyla İç Pazar’ın işleyişi için gerekli görülen tüketici güveninin oluşturulması esasına dayanan bir politika alanıdır.

AB’de yaklaşık 500 milyon tüketici yaşamakta olup, her tüketici bir birey olarak düşünülmektedir. Tüketiciye sunulan mal ve hizmetlerin risk taşımaması, ürün üzerinde tüketiciye açıkça bilgi verilmesi, ürün güvenliği ve denetleme mekanizmalarının doğru işlemesi gerek tüketici sağlığının gerekse tüketici haklarının korunmasının ön koşulu olarak kabul edilmektedir. Oyuncaktan kozmetik ürünlere, ilaçlardan zehirli maddelere kadar pek çok ürün grubuna getirilen standart ve kurallar, tüketici güvenliğinin sağlanmasına yöneliktir.

2012 yılında kabul edilen Avrupa Tüketici Gündemi (European Consumer Agenda), tüketicinin mümkün olan en yüksek düzeyde Pazar'a katılımını sağlayan hedefleri belirlenmektedir. Özellikle tüketicinin ürün ve hizmet konusunda bilgilendirilmesi, ürün güvenliği, diğer sektörel politika alanlarıyla tüketici politikasının entegrasyonunu sağlayan ve aynı zamanda tüketiciyi ekonomiye kazandıran önemli hedefler, bu program dâhilinde AB’nin yakın dönem tüketici politikasının özetini sunmaktadır. Aynı şekilde AB pazarındaki tehlikeli ürünlerin uyarısına yönelik tüm AB üye ülkelerinde görülebilen erken uyarı sistemi RAPEX, ürün güvenliğinin temini açısından önemli bir araç niteliğindedir. 2014-2020 dönemini kapsayacak AB’nin son Tüketici ve Sağlık Programları AB’nin yukarıda sayılan Tüketici Politikası esaslarına ve Pazar koşullarının güvence altına alınmasına paralel hedefleri oluşturmaktadır.

AB Tüketici Politikası’nın esaslarından biri olan tüketicinin ekonomik çıkarlarının korunması kapsamında tüketiciler, üretim hatalarından, yanıltıcı reklamlardan ve haksız ticari uygulamalardan korunmaktadır. Tüketicilerin bilgilendirme, eğitim hakkı ve temsil edilme hakkı ilgili yasal düzenleme ve ek çalışmalarla güvence altına alınmaktadır. Birlik sınırları içindeki tüm tüketiciler satın aldıkları malların bozuk, hizmetlerin yetersiz olması durumunda değiştirme, yasal yollara başvurma ve zararlarının tazmin edilmesini talep etme hakkına sahiptir. Tüm bunların yanı sıra AB’de tüketiciler kendilerini ilgilendiren konularda görüşlerini bildirebilmektedir. Tüketicilerin Birlik politikasını yönlendirmeleri etkili tüketici örgütleri sayesinde mümkün olmaktadır.

AB son dönemde İç Pazarda tüketiciye yeni olanaklar sunan yeni strateji planlarını açıklamaya başladı.6 Mayıs 2015 tarihinde kabul edilen AB'nin "Dijital Tek Pazar Stratejisi" ile tüketicinin ve işletmelerin dijital mal ve hizmetlere erşiminin sağlanması, dijital ağ mekanizmalarının oluşturulması, e-ticaret uygulamalarının dijital pazardaki konumunun korunması ve rekabet ortamının bozulmadan dijital ekonomi potansiyelinin artırılması amaçlanmaktadır.

Avrupa Komisyonu tarafından 13 Kasım 2020 tarihinde AB tüketicinin korunması politikasının çerçevesini güncelleyen Yeni Tüketici Gündemi kabul edilmiştir. Yeşil ve dijital dönüşümün getirdiği olanakların yanı sıra yeni zorluklar da dikkate alınarak tüketicinin daha da güçlendirilmesi, COVID-19 krizinin etkileri dikkate alınarak hassas tüketicilerin daha iyi korunmasının sağlanması ve küresel alanda tüketicinin korunmasının önemine daha fazla vurgu yapılması önerilmektedir.