GIDA GÜVENLİĞİ, VETERİNERLİK VE BİTKİ SAĞLIĞI POLİTİKASI

AB tarafından uygulanan gıda güvenliği politikası, tüketici sağlığını ve tüketicinin yaşam kalitesini yüksek düzeyde korumayı hedef alır. Bu politika aynı zamanda insan hayatıyla ve gıdayla ilişkisi olan veterinerlik ve bitki sağlığı konularını da kapsar. Bu politikada başarıya ulaşabilmek için gıdayı ve üretimini, hayvan sağlığını ve bitki sağlığını kontrol etmek gerekir. AB bu politikasıyla tüketiciye “çataldan sofraya gıda güvenliği” teminatı verir.

Uygulanan bu politika kapsamında gıda güvenliğinin 4 temel unsuru vardır: Gıda hijyeni, hayvan ve bitki sağlığı, bulaştırıcılar ve kalıntılar.  Gıda hijyeni kapsamında tarladan restoranlara tüm gıda sektörünün ve AB’ye gıda ihraç edenlerin uyması gereken düzenlemeler yer alır. Genel gıda mevzuatı, gıdanın üretimi ve hijyeni, paketlenmesi, etiketlenmesi ve dağıtılmasına ilişkin genel ilkeleri ele alır. Aynı zamanda gıdaların üretimde kullanılan katkı maddeleri, renklendiriciler, antibiyotikler, ilave edilen vitaminler ve mineraller, genetiği değiştirilmiş organizmalar da bu kapsamda ele alınır. Bu politika etiketleme kuralları (düşük yağlı, yüksek lifli vb.) ve gıda ile temas eden ürünler (plastik ambalaj vb.) konusunda tüketiciyi korumaya yönelik önlemler alır.

178/2002 Sayılı Tüzük gıda güvenliğinin genel ilkelerini belirler. Buna ilaveten, bilimsel kontrol ve değerlendirme amacıyla Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) kurulmuştur. İnsan sağlığına zararlı bir durumla karşılaşılırsa bu konudaki gerekli işlemi yapmakla yükümlüdür.

Veterinerlik alanındaki mevzuat canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin ticareti esnasında bu hayvanların ve hayvansal ürünlerin sağlığı ve refahına dayanır. İthal edilecek olan hayvanın ve hayvansal ürünlerin taşıması gereken sağlık koşulları ve sınırlarda yürütülen kontrolleri kapsar. Tek Pazar politikasından dolayı sınır kontrolleri olmadığından canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin taşımacılığı AB üye ülkeleri arasında serbestçe yapılır. Sadece hayvan ve hayvansal ürünlerin ticareti değil aynı zamanda hastalıkla mücadele konusunda da önlemler alınır. Hayvanlar için kayıt ve kimlik sistemi de veterinerlik mevzuatı kapsamındadır.

Bitki sağlığı alanındaki mevzuat bitkilerin sağlığını ve dış etkenlerle gelebilecek kirlilikleri önlemeyi temel alır. Bu mevzuat, bitki ve bitkisel ürünlere zarar veren organizmaların kontrolü, zirai mücadele ilaçları ve bunların kalıntıları, tohum ve fide kalitesi, bu ürünlerin pazarlanmasına yönelik olan kuralları belirler. AB’nin bu politikası, bitkileri zarar verici organizmalardan kurtarmak için iyileştirici tedbirler almaya ve ağaçların sağlıklı koşullarda yetiştirilmesine teşvik eder.

RASFF (Rapid Alert System for Food and Feed) ile gıda zincirinin herhangi bir aşamasında tespit edilen kamu sağlığını tehdit edecek bir risk konusunda hızla önlem alınması sağlanır. Bir diğer izleme sistemi olan TRACES ile hayvan ve bitki sağlığına ilişkin sertifikasyon gerçekleştirilir. Tüm hayvan ithalatı, hayvansal ürün, gübre ve bitki ürünlerinin gerek AB içinde gerekse üçüncü ülkelerle ticaretinde bu sistem üzerinden sertifikasyon koşulu getirilmiştir.

Daha detaylı bilgi için;

İKV Yayınları No: 304, Türkiye ve AB’de Tarım Sektöründe Güncel Gelişmeler (2019)