İKV`NİN 2015 İLERLEME RAPORU`NA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELERİ

İKV BAŞKANI ZEYTİNOĞLU:

“RAPOR TÜRKİYE’YE UYARI VE TEŞVİKLERİN YANISIRA YOL HARİTASI DA SUNUYOR”

Yeni tekniği ve formatı ile Türkiye’ye ilişkin Avrupa Komisyonu’nun yayımladığı 18’inci raporun, yeni nesil ilerleme raporlarının ilkini oluşturduğuna dikkat çeken Başkan Zeytinoğlu şunları söyledi: “Avrupa Komisyonu Türkiye’ye ilişkin ilk ilerleme raporunu 1998 yılında yayımladı. 2015 yılı raporu, Türkiye’ye ilişkin yayımlanan 18’inci rapor ve bir özelliği ile diğer raporlardan ayrışıyor. Avrupa Komisyonu ilk olarak bu yıl raporu farklı bir formatta yayımladı. İKV olarak bizlerde son 2 yıldır raporların formatının değiştirilmesi yönünde Komisyona çağrıda bulunuyorduk. Komisyonun bu konuda adım attığını görmek sevindirici.”

Genel itibariyle yeni nesil ilerleme raporunun, önceki raporlara kıyasla daha “okuyucu dostu” bir formatta hazırlandığına dikkat çeken İKV Başkanı Zeytinoğlu, yeni nesil ilerleme raporunun farklarını şu şekilde özetledi: “Komisyon tarafından çok daha sade ve yalın bir dil kullanılmış. “Giriş” bölümü, “Yönetici Özeti” şeklinde hazırlanarak daha kısa tutulmuş. Diğer raporlarda olduğunun aksine aday ülkede AB üyelik sürecinde yaşanan gelişmelere ise “Ek” bölümünde yer verilmiş”.

Yeni nesil ilerleme raporlarındaki en önemli yeniliğin, müktesebat fasıllarına ilişkin bölümde göze çarptığını söyleyen Başkan Zeytinoğlu şöyle devam etti: “AB müktesebatına uyum bölümünde de Komisyonun, tüm fasıllar için yeni, kesin ve tutarlı bir terminoloji kullandığı görülüyor. Bu çerçevede son bir yılda yaşanan gelişmeler ve genel olarak AB müktesebatına uyum, her faslın hemen başında Komisyon tarafından değerlendirilmiş. Söz konusu değerlendirmede son bir yılda yaşanan gelişmeler ‘iyi düzeyde ilerleme’, ‘sınırlı düzeyde ilerleme’ ve 'ilerleme yok’  olarak 3 ayrı şekilde özetlenmiş. Fasıl özelinde ise, AB müktesebatına uyum ‘erken düzey’, ‘sınırlı düzey’, ‘orta düzey’, ‘iyi düzey’ ve ‘ileri düzey’ olarak 5 ayrı kategoride sınıflandırmış”.

Fasıl bazında AB müktesebatına uyum bölümünde Komisyonun ayrıca, her fasıla ilişkin aday ülkeden atılması tavsiye edilen bazı önemli adımları sıraladığına da dikkat çeken İKV Başkanı, bunun bir nevi aday ülkeye yönelik bir senelik mini ev ödevi olduğunu söyledi: “Komisyon ilk defa, aynen vize serbestliği yol haritası ve değerlendirmelerinde olduğu gibi aday ülkeye bir yıllık ev ödevi veriyor. Her fasıl altında atılması gereken adımları kısa ve net şekilde aday ülkeye iletiyor. Hiç şüphesiz bu tüm aday ülkeler için önemli bir veri ve referans noktası”.

Raporların en tartışmalı bölümü olan “Siyasi Kriterler” alanında da Komisyonun yeni bir tekniği uygulamaya koyduğuna işaret eden İKV Başkanı, müktesebatın birçok faslı ile çakışan alanlara sahip olan bu bölümde Komisyonun daha tutarlı ve objektif bir değerlendirmede bulunduğuna dikkat çekti: “Raporun siyasi kriterler bölümü, çeşitli alt başlıklara ayrılmış durumda. Hukukun üstünlüğü; Yönetişim; Yargı sistemi; Yolsuzlukla mücadele; Organize suçlarla mücadele; İfade özgürlüğü; Kamu yönetimi reformu gibi alt başlıklarda, bu alanlarda aday ülkede yaşanan önemli gelişmelere yer veriliyor. Söz konusu alana ilişkin detaylı değerlendirmeler ise ilgili fasıl kapsamında ifade ediliyor”.

Siyasi kriterler alanında uygulanan bu yeni teknik ile üyelik müzakerelerinin teknik boyutunun (AB müktesebatına uyum ve ekonomik kriterler) siyasi boyutun önüne geçirildiğine işaret eden İKV Başkanı, “yeni nesil rapor, giderek siyasi bir araç olmaya başlayan sürecin doğru, adil ve tarafsız incelenmesi için iyi bir zemin oluşturuyor” dedi.

Raporda ekonomik kriterlerin de daha görünür hale getirildiğini ifade eden Başkan Ayhan Zeytinoğlu: “Yine yeni nesil ilerleme raporlarında ekonomik kriterler bölümünün, eskiye oranla çok daha ön plana çıktığı görülmekte. Söz konusu bölüm güncel veriler, tablolar ve grafikler ile zenginleştirilerek, raporda ağırlığının artması sağlanmış. Bu da Türkiye-AB arasındaki ekonomik işbirliğinin rapora doğru şekilde aksetmesini sağlıyor” dedi.

İKV BAŞKANI ZEYTİNOĞLU: “RAPORU YAPICI BULUYORUZ”

18’inci Türkiye İlerleme Raporunda Komisyonun aldığı tavır değişikliğini olumlu karşıladıklarını ifade eden Başkan Zeytinoğlu, yeni formatı ile raporu yapıcı bulduğunu söyledi: “Bugüne kadar Komisyon Türkiye’ye ilişkin 17 rapor yazdı. Ancak bu raporlar Türkiye’yi AB’ye üye olarak katılmasına yol açmadı. İlerleme raporları ile Komisyon sürekli Türkiye’yi eleştiren bir kurum olarak görüldü, algılandı. Haliyle bu da, kamuoyunda zaten iyice zayıflayan AB üyelik desteğini olumsuz etkiledi. Biz İKV olarak raporların tekniğinin güncellenerek, aday ülke Türkiye’nin AB üyelik yolunda daha fazla cesaretlendirilmesi gerektiğini hep savunduk. Komisyon bu konuda bir adım attı; hem de önemli bir adım. Bunu öncelikle memnuniyetle karşılıyoruz ve yeni rapor tekniğini yapıcı buluyoruz”.

Komisyon İlerleme Raporu sonrasında Türkiye’nin de rapora karşılık vererek AB üyelik sürecini canlandırması gerektiğini ifade eden İKV Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, şöyle devam etti: “1 Kasım seçimlerinden sonra önümüzde 4 yıl seçimsiz bir dönem var. Önümüzdeki hafta hep birlikte yeni Parlamento ve yeni Hükümeti karşılayacağız. Bununla birlikte yeni bir AB Bakanımız da olacak. Bu noktada yeni Parlamento ve yeni Hükümetin yapması gereken bu raporu dikkatle inceleyip, yapılan eleştirileri dikkat alarak Türkiye’nin AB üyelik sürecine hız kazandırması”.

Türkiye’de yeni görev alacak Hükümetin, 2014 yılında hazırlanan strateji ve eylem planını devam ettirerek, reform sürecinde ivmeyi yeniden yakalamasını umduğunu ifade eden Başkan Zeytinoğlu: “elbette ki AB’ye bir ısrarımız daha var. O da raporların gerçekten işlevini yerine getirebilmesi için,  üyelik perspektifinin AB tarafından net ve inandırıcı bir şekilde ortaya koyulması. Bu çerçevede Türkiye için nihai bir üyelik tarihinin bir an önce verilmesi ve AB yetkilileri ile liderlerinin Türkiye’nin üyeliği konusunda farklı mesajlar vermemesinin önemli olduğunu düşünüyorum” dedi.

İKV BAŞKANI ZEYTİNOĞLU: “RAPORDA TÜRKİYE’YE HEM UYARI, HEM TEŞVİK VAR”

Avrupa Komisyonu’nun 2019 yılına kadarki genişleme stratejisi kapsamında açıklanan Türkiye raporunun içeriğine ilişkin AB’nin Türkiye’ye hem uyarılarda bulunduğu, hem de teşvik ettiğini ifade eden Başkan Zeytinoğlu, raporun içeriğine ilişkin şunları söyledi: “Genel itibarıyla, Türkiye’de özellikle siyasi kriterlerin yerine getirilmesinde sorunlara dikkat çekiliyor. Raporda, hukukun üstünlüğü, kuvvetler ayrılığı, yargının bağımsızlığı, ifade özgürlüğü ve basın özgürlüğü konuları üzerinde önemle duruluyor. Türkiye’nin bu konularda ilerleme kaydetmesi ve sorunlarını çözmesinin, tam anlamıyla demokratik ve özgür bir ülke olabilmesi için gerekli olduğu vurgulanıyor”.

İKV BAŞKANI ZEYTİNOĞLU: “3 ALANDA GERİLEME VAR”

Raporun siyasi kriterler bölümünde Türkiye’de yavaşlayan reform sürecine ilişkin önemli tespitlerin bulunduğuna işaret eden İKV Başkanı Zeytinoğlu, raporda 3 alanda Türkiye’de gerileme yaşandığının ifade edildiğini söyledi: “Siyasi kriterlerin karşılanmasına ilişkin olarak, reformların yavaşladığını ifade ediliyor ve 3 alanda AB kriterlerine uyum sürecinde önemli bir gerilemeden bahsediliyor: Bunlar, medya ve internet özgürlüğü de dahil olmak üzere ifade özgürlüğü; toplanma ve gösteri özgürlüğü ve kamu alımları”.

Raporda yüzde 10 seçim barajı, siyasi kutuplaşma, terörle mücadele kapsamında alınan önlemler çerçevesinde temel hak ve özgürlüklerin durumu, yolsuzlukla mücadele, kolluk güçlerine tanınan geniş yetki ve yargı sistemine ilişkin Komisyonun eleştirilerde bulunduğuna dikkat çeken Başkan Zeytinoğlu, bu eleştirilerin Türkiye tarafından dikkatle not edilmesi ve endişeleri gidermeye yönelik adımların atılması gerektiğini söyledi.

İKV BAŞKANI ZEYTİNOĞLU: “MÜKTESEBATA UYUM KONUSUNDA TÜRKİYE İYİ DURUMDA”

Raporun siyasi ve ekonomik kriterler bölümü dışında AB müktesebatına uyuma ilişkin geniş bir bölüme de sahip olduğunu hatırlatan İKV Başkanı, Türkiye’nin AB müktesebatına uyum alanında performasının iyi olduğunu söyledi: “Komisyon 2015 Türkiye raporuna göre, başlıklarda AB müktesebatına genel uyum düzeyi açısından 3 başlıkta ileri düzey uyum (well advanced); 8 başlıkta iyi düzey uyum (good level); 3 başlıkta orta düzey (moderately prepared); 15 başlıkta sınırlı düzey (some level); 4 başlıkta ise erken düzey (early stage) uyum bulunmakta. Müzakerelere açık başlıklarda uyum düzeyi iyi; askıda ve blokeli olan başlıklarda ise uyum düzeyi sınırlı durumda”.

Geçen bir yılda Türkiye'nin AB uyum sürecinde attığı adımlar yavaşladığını, başlıkların son bir yılda ilerleme seviyelerine bakılarak görüleceğini ifade eden İKV Başkanı Zeytinoğlu, “Başlıkların büyük çoğunda sınırlı düzeyde ilerleme yaşanmış. Bu da bize geçen bir yılda Türkiye'nin AB uyum sürecinde attığı adımların yavaşladığını gösteriyor. Ancak rapora göre şu da açık bir şekilde görülüyor ki Türkiye en az 13 başlıkta daha müzakerelere hazır. Bunların ise büyük çoğunluğu üye ülkelerin blokajı altında” dedi.