Ortak Tarım Politikası için farklı senaryoları değerlendiren rapora ilişkin İKV Bilgi Notu yayımlandı.

2040 YILI İÇİN OTP SENARYOLARI RAPORU

Tunç İbrahim Ceylan, İKV Uzmanı

Avrupa Komisyonu Ortak Araştırma Merkezi tarafından 24 Ekim 2025 tarihinde “Scenar 2040 – Ortak Tarım Politikası için Senaryo Çalışması” (Scenar 2040 – A Scenario Study on the Common Agricultural Policy) başlıklı bir rapor[1] yayımlandı. İlgili rapor, 2040 yılı için OTP’yi şekillendirecek politikalara yön verecek projeksiyonlar ve tahminler içeriyor. Rapor, üç senaryo üzerinden OTP’nin geleceğini değerlendiriyor.

OTP’nin mevcut hâliyle devam ettiği referans senaryoya ek olarak rapor, OTP’nin üretim ve yatırımı önceleyen politikalarla şekillendiği; OTP’nin çevre ve iklime yönelik politikaları öncelediği ve OTP’nin hiç olmadığı durumda sektöre ilişkin farklı parametreler için değerlendirmeler yapıyor. Bu parametreler tarımsal üretim, brüt çiftlik geliri, işlenen tarımsal alan, tarımsal kaynaklı sera gazı emisyonları, azot fazlası, tarım ve gıda sektörü istihdamı, tarım ve gıda sektöründe ticaret dengesi ve tüketici fiyatları olarak sıralanıyor.

Üretim ve yatırımı önceleyen bir OTP’nin hâkim olduğu senaryoda, referans senaryoya kıyasla tarımsal üretimde %2,7’lik bir artış olabileceği tahmini yapılıyor. Rapor ayrıca bu senaryoda daha düşük gıda fiyatları, ticarette rekabetçilik artışı ve ticari dengede 2,7 milyar avroluk bir iyileşme öngörüyor. Yatırım ve üretimin öncelendiği bir OTP’nin istihdama etkisinin minimal olacağı ifade edilirken bu senaryonun çevresel sorunlara yanıt vermekte yeterli olamayabileceği dile getiriliyor. Tarımsal faaliyetler kaynaklı sera gazı emisyonlarının %0,5’lik; hektar başına azot fazlasında ise %1,4’lük bir artış yaşanacağı raporda belirtiliyor.

Çevre ve iklim sorunlarını merkezine alan bir OTP’nin sera gazı emisyonlarında %1,7’lik; azot kirliliğinde ise %2’lik bir düşüş sağlayabileceği vurgulanıyor. Bu senaryoda ekin çeşitliliğinin artacağı ve 90 bin kişilik istihdam yaratılabileceği raporda değerlendirilirken bu senaryonun ekonomik eksikliklerini de göz önünde bulundurmak gerektiğinin altı çiziliyor. Tarımsal üretimin %4’lük bir düşüş yaşayacağına değinirken aynı zamanda gıda fiyatlarının ve ithalatın artabileceği ifade ediliyor. Bu senaryonun AB’nin ticaret dengesine negatif etkisinin 1,8 milyar avro olacağı tahmin ediliyor.

OTP’nin ortadan kaldırıldığı senaryoda (NoCAP) ise birçok olumsuz etkiye tanıklık edileceği belirtiliyor. Çiftlik gelirlerinde %11’lik düşüş yaşanacağı raporda dile getirilirken bu düşüşün daha küçük çiftlikler için %21’i bulabileceği ifade ediliyor. AB çapında gıda üretiminin %5 düşeceği; AB’nin hem kendi içinde hem de küresel talebi karşılama kabiliyetinin azalacağı vurgulanıyor. Tüketici fiyatlarında artışın hane halkının gıdaya harcadığı miktarı da yukarı çekeceği raporda dile getirilirken 250 bin istihdam kaybı ve net tarımsal sera gazı emisyonlarında artış yaşanacağı ifade ediliyor.