Avrupa Parlamentosunun onayladığı AB genelinde yol güvenliğini artırmayı hedefleyen kapsamlı yeni sürüş kuralları reformuna ilişkin İKV Bilgi Notu yayımlandı.

YOL GÜVENLİĞİNİ ARTIRMAK İÇİN AB SÜRÜŞ KURALLARI MODERNLEŞİYOR

Ahmet Emre Usta, İKV Uzmanı

Avrupa Parlamentosu (AP), 21 Ekim 2025 tarihinde, AB genelinde yol güvenliğini artırmayı hedefleyen kapsamlı yeni sürüş kuralları reformunu onayladı. Mart 2023’te Komisyon tarafından sunulan yol güvenliği paketinin bir parçası olan bu düzenlemeler, 2050 yılına kadar sıfır ölüm hedefleyen “Vizyon Sıfır” stratejisine katkı sağlamayı amaçlıyor. AP tarafından onaylanan bu yeni kuralların üye ülkelerde tam olarak hayata geçmesi için aşamalı bir takvim belirlendi. Üye ülkelerin, bu yeni hükümleri kendi ulusal yasalarına aktarmaları için üç yıl, bu yasaları hazırladıktan sonra tam olarak uygulamaya başlamaları için ise ek bir yıl süreleri bulunuyor.

Sürüş yasaklarının sınır ötesi uygulanmasına yönelik hükümler, yeni düzenlemelerin en dikkat çekici unsurları arasında yer alıyor. Mevcut sistemde, bir üye ülkede ciddi bir trafik suçu nedeniyle ehliyetine el koyulan sürücü, ehliyetini aldığı üye ülkede veya diğer üye ülkelerde araç kullanmaya devam edebiliyordu. Bu durumun, sınır ötesi ihlallerin yaklaşık %40’ının cezasız kalmasına yol açtığı belirtiliyordu. Yeni kurallar, alkol veya uyuşturucu etkisi altında araç kullanma, aşırı hız (belirlenen hız sınırının 50 km/s üzerinde aşılması), ölüme veya ciddi yaralanmaya sebebiyet verme gibi ağır ihlallerde, sürüş yasağının tüm AB genelinde geçerli olmasını zorunlu kılıyor. Bu doğrultuda ihlalin yapıldığı üye ülkenin ehliyeti veren üye ülkeyi bilgilendirmesi gerekecek ve ehliyeti veren üye ülke 15 gün içinde yasağı uygulamakla yükümlü olacak.

Reform, özellikle acemi sürücüler için de yeni standartlar getiriyor. İlk kez AB çapında, yeni ehliyet alan sürücüler için en az iki yıllık bir deneme (stajyer) süresi zorunlu hâle getirildi. Bu süre zarfında acemi sürücüler, alkol konusunda sıfır tolerans ve emniyet kemeri veya çocuk koltuğu kullanmama gibi ihlallerde daha katı yaptırımlarla karşılaşacak. Buna ek olarak, 17 yaşındakiler B kategorisi (otomobil) ehliyeti alabilecek, ancak 18 yaşına gelene kadar yanlarında deneyimli bir sürücü eşliğinde araç kullanabilecek. AB’deki profesyonel sürücü açığını gidermek amacıyla, mesleki yeterlilik sertifikasına sahip olmaları koşuluyla, 18 yaşındakilerin kamyon (Kategori C) ve 21 yaşındakilerin otobüs (Kategori D) ehliyeti almasına izin verilecek.

Reformun bir diğer ayağı olarak dijital ehliyet uygulaması hayata geçiriliyor. Akıllı telefon üzerinden erişilebilen bu dijital formatın kademeli olarak AB’deki ana ehliyet formatı olması hedefleniyor. Ancak AP üyelerinin talebi üzerine, sürücülerin ücretsiz olarak fiziksel bir ehliyet kartı talep etme hakkı da güvence altına alındı.

Ehliyet geçerlilik süreleri de standartlaştırıldı. Otomobil ve motosiklet ehliyetleri 15 yıl, kamyon ve otobüs ehliyetleri ise beş yıl geçerli olacak. Üye ülkeler, ulusal kimlik kartı olarak kullanılması durumunda bu süreyi 10 yıla indirebilecek. Sürücülerin ilk ehliyet alımlarında veya yenilemelerde, görme ve kardiyovasküler durum testlerini içeren bir sağlık kontrolünden geçmesi gerekecek. Ancak üye ülkeler otomobil sürücüleri için bu kontrolü ulusal düzeyde tasarlanmış öz değerlendirme formları ile ikame edebilecek.

Son olarak reform kapsamında sürücü eğitim müfredatı da kör nokta riskleri, sürücü destek sistemleri, güvenli kapı açma, telefon kullanımıyla oluşan dikkat dağınıklığı riskleri ve savunmasız yol kullanıcılarına (yayalar, bisikletliler vb.) yönelik farkındalık konularını içerecek şekilde güncellendi.