Komisyonun çocukları çevrim içi ortamlarda korumak için almış olduğu kararlara ilişkin İKV Bilgi Notu yayımlandı.

KOMİSYONDAN ÇOCUKLARIN ÇEVRİM İÇİ GÜVENLİĞİ İÇİN YENİ ADIMLAR

Bared Çil, İKV Uzmanı

Avrupa Komisyonu, çocuklar ve gençlerin çevrim içi ortamda güvenli bir şekilde var olmalarını sağlamak amacıyla yeni adımlar attı. Bu bağlamda hem çevrim içi risklerden korunmalarını hem de dijital dünyada haklarının güvence altına alınmasını hedefliyor[1].

İlk olarak Komisyon, Snapchat, YouTube, Apple App Store ve Google Play Store’a bilgi talebi göndererek bu şirketlerin hizmetlerinde çocukları korumak için hangi önlemleri aldıklarını anlamaya yönelik bir süreç başlattı. Bu adım, Temmuz 2025’te kabul edilen Çocukların Korunmasına İlişkin Kılavuzlar sonrasında atılan ilk inceleme niteliği taşıyor.

Bununla beraber, Avrupa Dijital Hizmetler Kurulu (EBDS) bünyesindeki Çocukların Korunması Çalışma Grubu, Dijital Hizmetler Yasası’na (DSA) uyumun güçlendirilmesi için küçük ölçekli çevrim içi platformlara yönelik denetim faaliyetlerini başlattı. Grup, çocuklar için en yüksek güvenlik standartlarını yerine getirmeyen ve risk oluşturan platformları tespit edecek, ayrıca AB genelinde tutarlılığı sağlamak için denetim ve yaptırım süreçlerinde kullanılacak ortak araçlar geliştirecek.

Kılavuzların Avrupa genelinde bilinirliğini artırmak amacıyla, metinler artık AB’nin 24 resmi dilinde erişilebilir durumda. Ayrıca, çocuklar, aileler, eğitimciler ve ilgili paydaşların daha kolay anlayabilmesi için İngilizce sadeleştirilmiş bir sürüm yayımlandı. Diğer dillerdeki kullanıcı dostu versiyonlar ise 4 Aralık 2025’te Safer Internet Forum aracılığıyla paylaşılacak. Bu sadeleştirilmiş versiyon, kılavuzun temel mesajlarını herkesin anlayabileceği bir dille özetleyerek ailelerde ve okullarda çevrim içi güvenlik konusunda farkındalık yaratmayı amaçlıyor.

Komisyonun adımları bununla sınırlı kalmadı. AB yaş doğrulama çözümünün ikinci plan taslağı yayımlandı. Bu yeni plan, pasaport ve kimlik kartı gibi belgelerin dijital kimlik doğrulama süreçlerinde kullanılmasını ve Dijital Kimlik Bilgileri’nin uygulama programlama arayüzünün (API) desteklenmesini öngörüyor.

Ursula von der Leyen’in “Birliğin Durumu” (State of Union) konuşmasında da vurguladığı üzere, sosyal medya platformlarında çocuk ve gençlerin güvenli bir çevrim içi deneyim yaşamalarını sağlamak amacıyla bir danışma paneli kuruluyor. Bu panel, AB’nin bu alanda benimseyebileceği en uygun yaklaşımı belirlemek üzere çalışmalar yürütecek.

Komisyonun çocukların çevrim içi güvenliğini artırmaya yönelik çabalarında önemli bir dönüm noktası olan Çocukların Korunmasına İlişkin Kılavuzların kabulü, Dijital Hizmetler Yasası kapsamındaki uygulamaların güçlendirilmesini hedefliyor[2]. Kılavuzlar, çocukları çevrim içi ortamda karşılaşabilecekleri istismar girişimleri, zararlı içerikler, bağımlılık yaratma riski taşıyan içerikler, siber zorbalık ve manipülatif ticari uygulamalar gibi tehlikelerden korumak için orantılı ve uygun önlemlerden oluşan bir çerçeve sunuyor.

Kılavuzlar, küçük işletmeler dışında kalan tüm çevrim içi platformlarda geçerli olacak. Başlıca öneriler arasında, çocuk hesaplarının varsayılan olarak gizli hale getirilmesi, kişisel bilgilerin yabancılardan korunması, platformların öneri sistemlerinin zararlı içerik riskini azaltacak şekilde düzenlenmesi ve çocukların kendi içerik akışlarını kontrol edebilmesi yer alıyor. Ayrıca, çocukların istedikleri kullanıcıları engelleyip sessize alabilmeleri, açık onayları olmadan gruplara eklenmemeleri, paylaşımlarının indirilememesi veya ekran görüntüsünün alınamaması gibi önlemlerle siber zorbalık ve çevrim içi istismarın önüne geçilmesi öngörülüyor.

Aşırı kullanımı teşvik eden otomatik oynatma veya anlık bildirim gibi özelliklerin varsayılan olarak devre dışı bırakılması, yapay zekâ sohbet botları için güvenlik önlemleri getirilmesi, çocukların ticari okuryazarlık eksikliğinden yararlanabilecek uygulamalara karşı korunması, denetim ve raporlama araçlarının geliştirilmesi de diğer önemli başlıklar arasında.

Kılavuzlar, doğru, güvenilir, müdahaleci olmayan ve ayrımcı olmayan yaş doğrulama yöntemlerinin kullanılmasını da tavsiye ediyor. Özellikle yetişkinlere yönelik içeriklerin veya yaş sınırı bulunan sosyal medya platformlarının erişiminin sınırlandırılması için yaş doğrulama sistemlerinin uygulanması öneriliyor. Bu kapsamda AB Dijital Kimlik Cüzdanı (EU Digital Identity Wallet) gelecekte bir referans noktası olacak. Bu sistem devreye girene kadar yaş doğrulama çözümüne ilişkin AB planının taslağı, uygulamalara rehberlik edecek bir örnek ve standart sunacak. Ayrıca, belirli hizmetlerin 18 yaş altındaki kullanıcılar için risk oluşturduğu durumlarda yaş tahmini yöntemlerinin kullanılması öneriliyor. Böylece, çocukların çevrim içi dünyada güvenliği, mahremiyeti ve refahı daha güçlü ve kapsamlı biçimde korunmuş olacak.