Avrupa Komisyonu tarafından önerilen AB Uzay Yasası’na ilişkin İKV Bilgi Notu yayımlandı.

KOMİSYON, AB UZAY YASASI’NI ÖNERDİ

Bared Çil, İKV Uzman Yardımcısı

Avrupa Komisyonu, uzay sektörünü daha temiz, güvenli ve rekabetçi hale getirmek için yeni bir düzenleme hazırladı. Halihazırda AB’de uzay konusundaki yasal düzenlemelerin parçalı yapısı yeniliği engelliyor, Avrupa’nın pazar payını düşürüyor ve ek maliyetler yaratıyor. Bu nedenle yeni “AB Uzay Yasası”, bürokratik engelleri azaltmayı, uzay varlıklarını korumayı ve şirketler için adil, öngörülebilir bir ortam oluşturmayı hedefliyor[1]. Bu yasa üç temel üzerine kurulu:

• Güvenlik: Uzay nesnelerinin takibini ve yeni enkaz oluşumunu sınırlayacak kurallarla Avrupa’nın uzaya güvenli ve kesintisiz erişimini sağlamak.
• Dayanıklılık: Avrupa uzay altyapısının korunmasını ve iş sürekliliğini güçlendirmek için siber güvenlik kuralları getirmek.
• Sürdürülebilirlik: Operatörlerin uzay faaliyetlerinin çevresel etkisini değerlendirmesi ve azaltmasını zorunlu kılmak; aynı zamanda uydu ömrünü uzatıp enkazı azaltan yeni teknolojiler gibi alanlarda yenilikçiliği desteklemek. 

Bu kurallar, Avrupa’da hizmet sunan hem AB içi hem de AB dışı operatörlere uygulanacak. Endüstrinin olası maliyetlerini hafifletmek için destek sağlanacak.

Komisyon, Uzay Yasası’nın yanı sıra, değişen küresel uzay ekonomisi ve uluslararası rekabet ile jeopolitik gerilimlerin zorluklarıyla başa çıkmak için bir Avrupa Uzay Ekonomisi Vizyonu’nu da sundu[2]. Bu vizyon, AB’yi 2050’ye kadar uzay ekonomisinde küresel lider konumuna getirmeyi amaçlıyor. Uzay ekonomisine ilk kez bütüncül bir ekosistem (sanayi tabanı, yörünge ve ötesi, uzay madenciliği gibi yeni alanlar) olarak yaklaşıyor.

Vizyon, Avrupa’nın küresel uzay pazarından güçlü bir pay almasını, özerkliğini ve teknolojik üstünlüğünü pekiştirmesini sağlamak için geleceğe dönük bir strateji ortaya koyuyor. 40’tan fazla somut eylem içeriyor. Bunlar arasında:

• Stratejik Koordinasyon: Avrupa Uzay Ajansı (European Space Agency -ESA) ve AB Uzay Programı Ajansını (EU Agency for the Space Programme -  EUSPA) da kapsayan yüksek düzeyli bir “Space Team Europe” forumuyla parçalı çabaları birleştirmek.
• Yenilik ve Yatırım Desteği: Tohum ve Büyüme Yatırımı Tesisleri, CASSINI’ye bağlı finansman seçenekleri sunmak, ESA ve EUSPA ile iş birliğini güçlendirmek; AB dışı fırsatlar için bir alım platformu oluşturmak.
• İzleme ve Rekabet Araçları: AB’nin uzaydaki rekabet gücünü ve küresel payını ölçmek için metodoloji geliştirmek ve bunları AB Rekabet Pusulası’na entegre etmek.
• Küresel Rol: Kritik tedarik zincirlerini korurken uluslararası ortaklıklara açık, gelecek odaklı bir yaklaşım benimsemek; ESA ile politikaları uyumlu hale getirmek.

Hem Uzay Yasası hem de Uzay Ekonomisi Vizyonu, Draghi ve Letta raporlarında, Rekabet Pusulası’nda ve Komisyonun 2025 çalışma programında vurgulandığı gibi öncelikli konular. Uzay Yasası yürürlüğe girmeden önce Avrupa Parlamentosu ve Konsey’de müzakere edilecek. Vizyonun uygulamasına ise hemen Üye Devletler, ESA, EUSPA ve sektör paydaşlarıyla yakın iş birliği içinde başlanacak.