AB vatandaşlarının kültüre yönelik tutumları Eurobarometre anketine ilişkin İKV Bilgi Notu yayımlandı.

AVRUPALILARIN KÜLTÜRE YÖNELİK TUTUMLARI ANKETİ

Melike Sönmez, İKV Uzman Yardımcısı

AB kültür politikası için stratejik çerçeveyi teşkil eden Kültür Pusulası’na (Culture Compass) yönelik bir dizi soruyu kapsayan “Avrupalıların Kültüre Yönelik Tutumları” başlıklı Eurobarometre yayımlandı.[1] Söz konusu raporda kültürün toplumdaki rolü, ekonomi ve çalışma koşulları, sanatsal ifade özgürlüğü, erişim, katılım ve engeller, yapay zekâ ve kültür, kültürel miras, AB'nin kültürel politika yapımındaki rolü gibi konularda 27 üye ülkeden katılımcıların cevapları yer alıyor. 18 Şubat-16 Mart 2025 tarihleri arasında 26.319 kişiyle gerçekleştirilen anketin soruları kültürel faaliyetlere ilişkin Avrupalıların tutumlarını ortaya koymayı amaçlıyor.

Kültürel faaliyetlerin kendileri için ne kadar önemli olduğu sorusuna AB genelinde;

• Katılımcıların %79'unun kültürün kendileri için önemli olduğunu belirttiği,
• Kültürün "çok önemli" olduğunu belirtenlerin oranı %28 iken, %51'i "oldukça önemli" olduğunu düşündüğü,
• En düşük oranların Romanya (%61), Avusturya (%62) ve Almanya (%66) gibi ülkelerde görüldüğü ve en yüksek oranların ise Lüksemburg (%92), GKRY (%89) ve İtalya'da (%89) kaydedildiği,
• Kadınların (%81) erkeklerden (%77) daha çok kültürel faaliyetleri önemli olarak nitelendirdiği paylaşılıyor.

Genel olarak, AB'deki kültür öneminin 2007-2025 arasında hafif bir artış gösterdiği ve her ülkenin kültüre verdiği değerin farklılıklar gösterdiği görülüyor.

AB vatandaşları arasında topluluk duygusunu en çok güçlendiren unsurlar arasından kültür, değerler, tarih, ekonomi ve sporu değerlendirmeleri sorulduğunda katılımcılar:

• Kültür faktörünün en çok önemli olduğunu belirttiği ve en yüksek oranların GKRY (%45), Yunanistan (%41) ve Letonya’da (%39); en düşük oranların ise Romanya (%20), Avusturya (%21) ve Hırvatistan’da (%23) görüldüğü,
• Diğer faktörler arasında değerler %26 ile ikinci sırada gelirken, üçüncü tarih %24 oranında, dördüncü sırada %22 ile ekonomi ve en son sporun %19 oranında topluluk hissini yarattığı belirtiliyor.

Ülkelerinin refahı ve kalkınmasında kültürel faaliyetlerin önemi sorulduğunda katılımcıların 10’da 8’i kültürel (%86) faaliyetlerin bunda önemi olduğunu belirtirken, üye ülkeler arasında katıldığını en çok belirtenlerin Lüksemburg (%93), Portekiz (%92) ve İtalya (%91) olduğu; ancak, Avusturya’nın (%75) en düşük yüzdeye sahip ülke olarak öne çıktığı ve Bulgaristan’ın %77’de kaldı; Danimarka ve Romanya ise %78’lik bir oran belirttiği kaydediliyor.

Ankette yer alan diğer soruların yansıttığı genel sonuçlara bakıldığında:

•  Katılımcıların %49’u bireysel ya da bir gruba dahil olarak sanatsal faaliyetlerde yer aldığını,
• Çekya dışındaki bütün katılımcılar zaman kısıtının kültürel faaliyetlere katılmayışlarındaki ilk engel olduğunu ve Çekya’da ise sebebin pahalılık olduğu,
• %81’i yapay zekâ tarafından üretilendense insanlar tarafından üretilen içeriği tüketmeyi tercih ettiklerini,
• %82’si Avrupa kültürel mirasını yansıtan yerlere yakın yaşamanın yaşam kalitelilerini artırdığını,
• %87’si ise AB içinde daha Avrupalı hissetmek ve diğer Avrupalılar hakkında bilgi edinebilmek için kültürel etkileşimin önemli bir yer tuttuğunu,
• Katılımcılara AB Üye Devletleri arasında iş birliği yapılabilecek başlıca alanlar sorulduğunda ise sırasıyla; savaşlar, doğal afetler veya iklim değişikliği karşısında kültürel miras alanlarını korumak (%20), sanatçıların ve kültür endüstrisi çalışanlarının adil ücret almasını ve iyi çalışma koşullarına sahip olmasını sağlamak (%14), sanat ve kültürel faaliyetleri herkes için daha erişilebilir hale getirmek (%13) alanlarını belirttiği raporda diğer yer alan sonuçlar arasında bulunuyor.

Sonuçlara bakıldığında Avrupalıların geneli kültürün yerel refah ve ekonomik gelişim için önemli olduğunu düşünüyor ve kültür, ortak değerler ve tarihle birlikte topluluk hissini en çok güçlendiren unsur olarak görülüyor. Ankette cevaplanan diğer sorulara paralel olarak söz konusu raporda sanata erişimin artırılması, savaş/afet/iklim değişikliğine karşı kültürel mirasın korunması, sanatçılar için adil ücret ve çalışma koşulları, sanatsal özgürlüklerin ve kültürel hakların korunması, sanatçılara yeni beceriler kazandırılması gibi alanların öne çıktığı görülüyor. Anket sonuçları AB'de kültür ve kültürel mirasa dair kamuoyunun bakış açısını ortaya koyarken, gelecekteki kültür politikaları ve Avrupa Kültür Pusulası için önemli bir temel oluşturacağı not ediliyor.