Komisyonun kritik ham maddeler için seçtiği yeni 47 Stratejik Projeye ilişkin İKV Bilgi Notu yayımlandı.

KOMİSYON, KRİTİK HAM MADDELERE İLİŞKİN 47 STRATEJİK PROJE SEÇTİ

Hatice Zeynep Şen, İKV Uzman Yardımcısı

Komisyon 25 Mart 2025 tarihinde AB’de ham maddelere erişimi güvence altına almak ve çeşitlendirmek için 47 stratejik proje seçtiğini duyurdu.[1] Yeni stratejik projeler, Kritik Ham Maddeler Yasası (Critical Raw Material Act-CRMA) kapsamında önemli bir kilometre taşı olma özelliği taşıyor. Bu düzenleme, Avrupa’nın stratejik ham maddelerinin çıkarılması, işlenmesi ve geri dönüşümünün 2030 yılına kadar AB’nin talebinin sırasıyla %10’u, %40’ı ve %25’ini karşılamasını sağlamayı hedefliyor. Yeni projeler, Avrupa’nın bu hedeflere ulaşmasına yardımcı olarak, yeşil ve dijital dönüşüme önemli ölçüde katkıda bulunuyor, Avrupa’nın savunma sanayi ve havacılık endüstrilerini de desteklemeyi planlıyor.

Stratejik Projeler

Seçilen 47 yeni stratejik proje, Belçika, Fransa, İtalya, Almanya, İspanya, Estonya, Çekya, Yunanistan, İsveç, Finlandiya, Portekiz, Polonya ve Romanya olmak üzere 13 üye ülkede yer alıyor. Projeler, ham madde değer zincirinin bir veya daha fazla bölümünü kapsıyor. 25 proje ham madde çıkarma faaliyetleri, 24’ü işleme, 10’u geri dönüşüm ve 2’si hammadde ikamesi olma özelliği taşıyor. Projeler, Kritik Ham Maddeler Yasası’nda listelenen 17 stratejik ham maddenin 14’ünü kapsıyor. Bu projeler arasında lityum (22 proje), nikel (12 proje), kobalt (10 proje), manganez (7 proje) ve grafitiyi (11 proje) kapsayan ve özellikle AB pil ham maddeleri değer zincirine fayda sağlayacak çeşitli projeler yer alıyor. Bu projeler, AB’nin lityum ve kobalt için 2030 yılı çıkarma, işleme ve geri dönüştürme ölçütlerini tam olarak karşılayabilmesini ve grafit, nikel ve manganez için önemli ilerlemeler kaydetmesini sağlamayı hedefliyor. Ayrıca, magnezyum (1 proje) ve tungsten (3 proje) içeren diğer stratejik projelerle de bu malzemelerin kullanımına dayanan AB savunma sanayisinin dayanıklılığına katkıda bulunulması planlanıyor. Bu projelerin AB’nin stratejik ham maddelerin güvenli tedarikine katkıda bulundukları, çevresel, sosyal ve yönetişim kriterlerine uydukları ve teknik olarak uygulanabilir oldukları için seçildiği ifade ediliyor.

Projeler Destekten Nasıl Yararlanacak?

47 stratejik projenin faaliyete geçmesi için toplam 22,5 milyar avroluk sermaye yatırımı beklendiği bildiriliyor. Bu projeler, başta finansmana erişim ve ilgili alıcı taraflarla bağlantı kurma konusunda, Komisyon, Üye Devletler ve finans kuruluşlarının koordineli desteğinden yararlanabilecek. Ayrıca, çevresel, sosyal ve yönetişim standartlarını korurken proje destekleyicileri için öngörülebilirliği sağlamak amacıyla kolaylaştırılmış izin hükümlerinden de yararlanacakları belirtiliyor. Komisyon hâlihazırda 5 ila 10 yıl olan izin süreçlerinin kolaylaşacağını ifade ediyor. Bu doğrultuda Kritik Hammaddeler Yasası ile uyumlu olarak, izin verme süreçlerinin maden çıkarma projeleri için 27 ayı, diğer projeler için ise 15 ayı aşmayacağı bildiriliyor.

Tablo 1: Seçilen Projeler