AB ülkelerinin savunmaya ne kadar harcama yaptığına ilişkin İKV Bilgi Notu yayımlandı.

AB ÜLKELERİ SAVUNMAYA NE KADAR HARCAMA YAPIYOR?

Hatice Zeynep Şen, İKV Uzman Yardımcısı

AB resmî istatistik ofisi Eurostat tarafından 27 Mart 2025 tarihinde üye ülkelerin 2023 yılı savunma harcamaları verileri yayımlandı.[1] Verilere göre 2023 yılında AB ülkelerinin savunmaya yönelik genel hükümet harcamaları 227 milyar avroya ulaşarak toplam genel hükümet harcamalarının %2,7’sini oluşturdu. Buna göre savunma harcamaları AB’de GSYH’nin %1,3’üne, Avro Alanı’nda ise %1,2’sine ulaştı.

1995-2023 Yıllarında Savunma Harcamalarının Evrimi

Verilerde, AB düzeyinde savunma harcamalarının toplam harcamalardaki payının 1995’teki %3’ten, 2023’te %2,7’ye düştüğü belirtiliyor. Ancak 2021 ve 2022 ile karşılaştırıldığında, bu payın sırasıyla 2021’de %2,4’e, 2022’de %2,5’e 2023 yılında ise %2,7’ye yükseldiği ifade ediliyor. 2023 yılında bu payın Avro Alanı’ndaki oranı ise %2,5 olarak kaydediliyor.

Buna göre AB ülkelerinin savunmaya 2022 yılında 202 milyar avro, 2021 yılında 183 milyar avro, 2020 yılında 177 milyar avro, 2019 yılında ise 168 milyar avro harcadığı görülüyor. Son olarak 2023’te bu harcamaların 227 milyar avroya yükseldiği belirtiliyor. Ek olarak 2022 ve 2023 yılları arasındaki %12’lik artışın geniş kamu harcama fonksiyonları arasında ikinci en güçlü nispi artışı temsil ettiği belirtiliyor. AB düzeyinde “askeri savunma” harcamalarının 2021-2023 yılları arasında 165 milyar avrodan 193 milyar avroya, “yabancı askeri yardım” kaleminin ise 8 milyar avrodan 24 milyar avroya çıktığı da kaydediliyor.

Savunmaya Yönelik Hükümet Harcamalarının GSYH’ye Oranı

2023 yılında AB ülkeleri arasında savunmaya yönelik toplam harcamanın en yüksek olduğu ülkeler Letonya (%3,1), Estonya (%2,7), Litvanya (%2,5), Yunanistan (%2,2), Polonya (%2,1), GKRY ve Macaristan (%1,9) ve Fransa, Danimarka ve İsveç (%1,8) olarak sıralanıyor. Buna karşılık İrlanda (%0,2), Malta (%0,4), Lüksemburg ve Avusturya’nın (%0,6) AB’de savunmaya yönelik kamu harcamalarının en düşük olduğu ülkeler. İzlanda ise, AB ve EFTA ülkeleri arasında, daimî bir ordusu olmadığı için savunma harcamaları en düşük seviyede seyreden ülke (%0,1).

Tablo 1: 2023 Yılı AB ve EFTA Ülkelerinde Savunma Harcamalarının GSYH’ye Oranı

Kaynak: Eurostat

2023 yılında savunma harcamalarının büyük bir bölümünü GSYH’nin %1,1’i ile askeri harcamalar oluşturuyor. “Sivil savunma”, “Ar-Ge savunması” ve “başka yerde sınıflandırılmamış savunma harcamaları” (defence expenditure not elsewhere classified) grupları, AB düzeyinde GSYİH’nin %0,1’inden daha azına denk gelirken, “yabancı askeri yardım” 2023’te GSYH’nin %0,1’ini oluşturuyor. Savunma alanındaki araştırma ve geliştirme ise Fransa haricindeki diğer ülkelerde oldukça önemsiz düzeyde kaydediliyor (GSYH’nin %0,1’i). “Dış askeri yardım” AB için GSYH’nin %0.1’ine tekabül ederken, Slovakya (%1,2), Danimarka (%0,5), Letonya (%0,4), Finlandiya (%0,3), Almanya, Lüksemburg, Hollanda ve İsveç (%0,2), Belçika, İspanya, Fransa, Hırvatistan, İtalya, Kıbrıs ve Polonya ile Norveç’in (%0,1) kayda değer miktarlara ulaştığı belirtiliyor.

İşlem Türüne Göre “Savunma” Harcamaları

2023’te AB düzeyinde savunmaya yönelik toplam harcamanın yarıdan biraz daha azının (%42) çalışanların ücretlerine ve maaşlarına, bunların yanı sıra da sosyal katkılara ayrıldığı ifade ediliyor. Yaklaşık %29’u ise sermaye oluşumu olarak kabul edilmedikleri durumlar hariç, hükümetin mal ve hizmet satın alımlarından oluşan “ara tüketime” ayrılan pay olarak kaydediliyor. Yeni ekipman ve altyapı satın alımı gibi sermaye yatırımları ise 2023 yılında savunma harcamalarının %20’sini oluşturuyor. Diğer cari ve sermaye transferlerinin, örneğin askeri yardımların, AB düzeyinde toplam harcamaların %7,8’ini oluşturduğu belirtiliyor.