COP16 Biyoçeşitlilik Zirvesi'nde biyoçeşitlilik finansmanında varılan uzlaşıya ilişkin İKV Bilgi Notu yayımlandı.

COP16 BİYOÇEŞİTLİLİK ZİRVESİ'NDE UZLAŞI

Aygen Torun, İKV Uzman Yardımcısı

Geçtiğimiz yılın şubat ayında Kolombiya’nın Cali şehrinde düzenlenen BM COP16 Biyoçeşitlilik Zirvesi’nde önemli kararlar alındı. Genetik verilerin kullanımından elde edilen kazancın paylaşılabilmesi için yeni bir fon oluşturulmasında, yerli halklar ve yerel topluluklar için tamamlayıcı bir kurum kurulmasında ve ekoloji ve biyoçeşitlilik açısından önemli olan deniz alanlarının tanımı için yeni bir süreç üzerinde uzlaşı sağlanmıştı. Buna rağmen biyoçeşitlilik finansmanında bir türlü uzlaşıya varılamamasından ötürü bu alandaki müzakereler sonuçlandırılamamıştı ve ertelenmişti.[1]

Bir yıl ertelemeyle 25-27 Şubat 2025 tarihleri arasında İtalya’nın başkenti Roma’da gerçekleştirilen müzakereler olumlu sonuçlandı ve Biyoçeşitlilik Sözleşmesi’ne (Convention on Biological Diversity) taraf ülkeler biyoçeşitlilik fonu kurulması ve bu fona yapılacak katkının miktarı konularında uzlaştı. Taraf ülkeler biyoçeşitliliğin korunması ve Kunming-Montreal Küresel Biyoçeşitlilik Çerçevesi’nde (Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework) ortaya koyulan eylem ve hedeflerin yerine getirilmesi için fonların artırılmasını sağlayacak stratejide anlaştı. 2022 yılında kabul edilen Kunming-Montreal Küresel Biyoçeşitlilik Çerçevesi, dünyanın kara ve deniz alanlarının en az %30’unun koruma altına alınması ve biyoçeşitlilik eyleminin yılda 200 milyar dolar ile 2030 yılına kadar finanse edilmesine ilişkin hedefler içeriyor.[2]

Uzun müzakereler sonucunda taraflar küresel biyoçeşitlilik finansman açığını kapatacak kaynağın sağlanması için 2030 yılına kadar her yıl 200 milyar doların devreye sokulması konusunda anlaştı.[3] Bu miktar, gelişmekte olan ülkelerin biyoçeşitliliği koruma çalışmalarını finanse edecek. Ülkeler ayrıca ilk kez kalıcı bir düzenlemede uzlaşarak gelişmekte olan ülkelere sağlanan biyoçeşitlilik finansmanının 2030 yılına kadar devamlılığını garanti altına almış oldu.

Finansman anlaşması dünyanın en büyük biyoçeşitlilik donörü ABD’nin doğa koruma fonlarının büyük bir kısmını geri çekmesi ve birçok AB ülkesinin yardım bütçelerinde azalmaya gitmesine rağmen başarıya ulaştı.