İKV'DEN YEŞİL MUTABAKAT HEDEFLERİNDEKİ İLERLEMEYE İLİŞKİN BİLGİ NOTU
AVRUPA YEŞİL MUTABAKATI’NI YERİNE GETİRMEK: HEDEFLERDEKİ İLERLEME
Aygen Torun, İKV Uzman Yardımcısı
AB Ortak Araştırma Merkezi (Joint Research Center-JRC), Yeşil Mutabakat konusundaki ilerlemeye yönelik beş yıl boyunca izlediği verileri “Avrupa Yeşil Mutabakatı’nı Yerine Getirmek: Hedeflerdeki İlerleme” raporunu yayımlayarak paylaştı.[1] Rapor, Yeşil Mutabakat’ın hedeflerinin uygulanmasındaki şu anki durumu ortaya koyarak bugüne kadar kat edilen yolun bir değerlendirmesini yapıyor.
Raporda 2019-2024 yılları arasında yayımlanan toplam 44 politika belgesinde yer alan 154 hedef inceleniyor. Rapora göre hedeflerin 96’sında (%62’sinde) ilerleme kaydedildi. Bunlardan 32’si belirlenen hedeflere ulaşmada doğru yoldayken kalanında hedeflerdeki ilerlemenin hızlandırılması gerekiyor. 15 hedefte geriye gidiş veya yerinde sayma gözlemleniyor. Bu da daha fazla çaba gösterilmesi gerektiğini ortaya koyuyor. Kalan 43 hedef için veri yetersiz olsa da bunların nispeten yeni politika belgeleriyle belirlendiği, dolayısıyla ilerlemenin gelecekte belli olacağı belirtiliyor. Raporda aynı zamanda ek bir çaba gerektiren alanlar da belirleniyor. Gerekli çaba gösterilmeden hedeflere kısa dönemde ulaşmanın zor olduğu, uzun vadede de iklim-nötr olma yolunda zorluklar yaşanılacağı ifade ediliyor.
İklim, enerji, döngüsel ekonomi, ulaşım, tarım ve gıda, ekosistemler ve biyoçeşitlilik, su, toprak ve hava kirliliği alanlarındaki ilerlemeler değerlendiriliyor ve ortaya şu sonuçlar çıkıyor:
- İklim değişikliğiyle ilişkili hedeflerin %50’si,
- Temiz, uygun fiyatlı ve güvenli enerji konusundaki hedeflerin %65’i,
- Döngüsel ekonomide belirlenen hedeflerin %37’si,
- Sürdürülebilir ve akıllı hareketlilik hedeflerinin %33’ü,
- Ortak Tarım Politikası’nın daha yeşil hâle getirilmesi ve Çiftlikten Çatala Stratejisi’ne ilişkin hedeflerin %70’i,
- Zehirsiz bir çevre için sıfır kirlilik hedeflerinin %30’unda ilerlemenin hızı artırılmalı.
Bununla birlikte biyoçeşitliliği koruma ve muhafaza etmeyi konu alan hedeflerin %20’sinde, AKAKDO sektöründe, döngüsel malzeme kullanımı oranında, evsel atıkların azaltılmasında, deniz yolu ulaşım emisyonlarında, sürdürülebilir yakıt kullanımında geriye gidişin durdurulması öneriliyor. Temiz çevre hedeflerinin %35’inde ise gereken ilerlemenin kaydedildiği ifade ediliyor.
[1] European Commission ve Joint Research Centre, “Delivering the EU Green Deal: Progress towards Targets”, Publications Office, 2025.