"AB 8’inci İklim Eylem Planı Hedeflerinin İzlenmesi Raporu"na ilişkin İKV Bilgi Notu yayımlandı.

AB 8’İNCİ İKLİM EYLEM PLANI HEDEFLERİNİN İZLENMESİ RAPORU

Melike Sönmez, İKV Uzman Yardımcısı

Avrupa Çevre Ajansı tarafından, AB’nin 8’inci Eylem Planı’ndaki hedeflere ulaşmada şu ana kadar gösterilen başarı ve tutarlılığın 2024 itibarıyla değerlendirildiği bir rapor[1] yayımlandı. Raporda, ilk olarak 2022’de alınan karar doğrultusunda belirlenen 2030 iklim hedefleri, 2023’te yayımlanan ilk değerlendirmenin ardından ikinci kez ele alınıyor.

Raporda hedefler 28 başlık altında inceleniyor ve her bir başlıkta farklı iklim hedeflerine ulaşılması için belirlenen amaçlar ‘plana uyumlu’, ‘muhtemelen plana uyumlu’, ‘muhtemelen plana uyumsuz’, ‘plana uyumsuz’ şeklinde dörtlü bir ölçek aracılığıyla değerlendiriliyor.

Bu doğrultuda plana uyumlu şekilde ilerleyen hedefler şu şekilde ifade ediliyor:

• İnce tozlara maruz kalmaya bağlı olarak gerçekleşen erken doğum oranlarının %55 oranında azaltılması,
• Kirlilik ve diğer çevresel bozulmaların önlenebilmesi için belirlenen ölçekte çevresel harcamaların yapılması,
• Yeşil dönüşüm sürecinde eko-inovasyon olgusunun rolünün güçlendirilmesi,
• Toplam ekonomideki yeşil istihdamın artırılması.

İkinci olarak, muhtemelen plana uyumlu şekilde ilerlediği değerlendirilen amaçların

• 2030’a kadar 1999’da ölçülen sera gazı emisyonu oranlarının %55 oranında azaltılması,
• Toplam vergi hasılatındaki çevresel vergilerin payının arttırılması,
•  Yeşil yatırımlara daha fazla kamu ve özel finansmanı çekebilmek için yeşil tahvil arzının artırılması şeklinde olduğu kaydediliyor.

Muhtemelen plana uyumsuz şekilde seyrettiği tespit edilen hedeflerin arasında şunlar sayılıyor:

• İklim kaynaklı finansal kayıpların azaltılması,
• Kuraklıkla mücadelenin güçlendirilmesi,
• Kritik ham madde tüketiminin azaltılması,
• Atık üretiminin azaltılması,
• Kullanılabilir yer altı suyu kaynaklarındaki mineral kaybının en az %50 oranında azaltılması,
• AB arazilerinin en az %30’unun yasal koruma altına alınması,
• AB deniz alanlarının en az %30’unun yasal koruma altına alınması,
• Yaygın kuş türlerinin nüfuslarındaki düşüşün tersine döndürülmesi,
• İklim değişikliğine karşı dayanıklılığı artırmak amacıyla, orman bağlantısallığının (forest connectivity) güçlendirilerek orman sistemleri arasında koridorlar oluşturulması,
• Toplam birincil enerji tüketiminin azaltılması,
• Brüt nihai enerji tüketimindeki yenilenebilir enerji payının artırılması,
• Yurt içi ulaşımda tren ve otobüs kullanım oranının artırılması,
• Fosil yakıtlar için verilen mali yardımların azaltılması,
• 2050 yılına kadar arazi alımı (land take) yoluyla doğal alanların tahrip edilmesinin engellenmesi,
• Su kıtlığının azaltılması,
• Çevre kaynaklı eşitsizliğin azaltılması.

Son olarak, öngörüldüğü şekilde ilerlemeyen, plana uyumsuz seyreden hedefler ise

• Tarım arazisi kullanımından kaynaklanan sera gazı emisyonlarının azaltılması,
• 2030’a kadar döngüsel malzeme kullanım oranında 2020’ye kıyasla iki katına ulaşılması,
• 2030’a kadar organik tarım yapılan alanların %25 oranında artırılması,
• AB’nin tüketim ayak izinin önemli ölçüde azaltılması olarak belirlenmiştir.

Sonuç olarak, çoğunlukla finansal hedeflerin daha ulaşılabilir olduğu, enerji, ulaşım, tarım ve atık gibi alanlardaki hedefler doğrultusunda izlenen gelişimin daha zayıf kaldığı yorumu yapılabilir.