DIŞ VE GÜVENLİK POLİTİKASI

Maastricht Antlaşması ile oluşturulan Ortak Dış ve Güvenlik Politikası (Common Foreign and Security Policy - CFSP ya da ODGP), AB üye devletlerinin ön planda olduğu ve karar alma metodunun oy birliği temeline dayalı olduğu bir alandır. ODGP, dış politika ve güvenlik meselelerine ilişkin ortak prensip ve kılavuz ilkeler belirlenmesini, ortak diplomatik yaklaşımlar geliştirilerek, ortak eylemlerin hayata geçirilmesi için geliştirilmiştir. Hedeflerine AB Antlaşması Madde 24’te yer verilen ODGP, Aralık 2009’da yürürlüğe giren Lizbon Antlaşması ile AB’nin dış eyleminin bir parçası haline gelmiştir.

Lizbon Antlaşması ile ODGP’nin etkinliği artırmak ve AB’nin dış politika alanında daha tutarlı bir aktör olarak hareket etmesini sağlamak üzere “Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi” makamının yanı sıra, Yüksek Temsilci’ye destek vermek üzere AB’nin diplomatik servisi olan Avrupa Dış İlişkiler Servisi (European External Action Service - EEAS) oluşturulmuştur. Aynı zamanda Avrupa Komisyonunun Başkan Yardımcısı olan Yüksek Temsilci, her ay AB üyesi devletlerin dışişleri bakanlarını bir araya getiren AB Dışişleri Konseyi’ne başkanlık etmekte ve Konsey’e dışişleri konularında bilgi vermektedir. EEAS ise, üçüncü ülkelerde bulunan AB 140 ofisi ve temsilciği ile AB’nin çıkarlarının korunmasına ve ilerletilmesine destek vermektedir.

AB’nin dış ve güvenlik politikasının temel rolü, barışın korunması, uluslararası güvenliğin güçlendirilmesi, uluslararası işbirliğinin teşvik edilmesi; demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan hakları ve temel özgürlüklerin geliştirilmesi ve pekiştirilmesidir.

AB, uluslararası arenada küresel ısınmadan, Orta Doğu barış sürecine kadar uzanan geniş bir yelpazede kilit rol oynamaktadır. Diplomasi temelinde ilerleyen OGDP, silahlı çatışmaların çözümü ve ortak bir anlayışın geliştirilmesi doğrultusunda gerekli bulunduğu takdirde ticaret, yardım, güvenlik ve savunma alanlarında birtakım araçlarla desteklenmektedir. AB aynı zamanda, dünyada lider uluslararası kalkınma yardımı donörü konumunda bulunmaktadır.

27 üyeli AB ekonomik, finansal ve ticari bakımdan büyüklüğü nedeniyle, dünyanın başlıca güçleri arasında yer almaktadır. Küresel ilişkilerde önemli bir role sahip olan AB’nin ağırlığı, AB üye devletleri ortak dış politika alanında ortak hareket ettikçe artmaktadır. Dünyadaki diğer önemli aktörler ile ortaklıklar kuran AB, bu ortaklıkların ortak çıkar ve kazanımlar temelinde tarafların hakları kadar sorumluluklarının da bulunduğu bir temelde ilerlemesini amaçlamaktadır.

AB, ABD, Japonya, Kanada, Rusya, Hindistan ve Çin ile eğitim, çevre, güvenlik, savunma ve insan hakları diyaloğu gibi birçok alanda ilişkilere sahip olan AB, bu ülkelerle düzenli zirveler düzenlemektedir.

AB, bir orduya sahip değildir. Ortak Güvenlik ve Savunma Politikası (Common Security and Defence Policy - CSDP ya da OGSP) kapsamında AB üye ülkeleri tarafından ortak silahsızlandırma operasyonları, kurtarma operasyonları, askeri danışmanlık ve yardım, çatışmaların önlenmesi ve barış gücü, kriz müdahale, barışın tesisi ve çatışma sonrası istikrarın korunması için ad hoc kuvvetler oluşturulabilir.

Dış politika konularında AB’nin karar alıcı organı Üye Devletlerin devlet ve hükümet başkanlarından oluşan AB Konseyi’dir. Dış ilişkiler ve güvenlik politikası alanındaki kararların büyük kısmı tüm AB ülkelerinin onayını gerektirir.